Το Νοέμβρη του 1957 επιτροπή του Τμήματος Στελεχών υπό την ευθύνη του Ηλία Ρούνη (Μπαρμπαλιά) κατέθεσε πόρισμα για την υπόθεση του Νίκου Πλουμπίδη. Για την κατασυκοφάντηση και άδικη διαγραφή του από το ΚΚΕ δηλαδή, με μια εκστρατεία που ξεκίνησε δυο μέρες μετά τη σύλληψη στις 25/11/1952 του κορυφαίου στελέχους του ΚΚΕ και υπεύθυνου του παράνομου μηχανισμού. Η επιτροπή συγκροτήθηκε στη βάση των αποφάσεων της 7ης Ολομέλειας της ΚΕ του 1957 για αποτακατάσταση των άδικα συκοφαντημένων και διαγραμμένων από την ηγεσία υπό τον γενικό γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδη.
Το Πόρισμα της Επιτροπής Ρούνη προκάλεσε αντιδράσεις και διαφωνίες στην νέα ηγεσία που ανέλαβε μετά την καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη από την 6η Ολομέλεια της ΚΕ του 1956. Πέρα την ανάδειξη των διαφοροποιήσεων και διαφωνιών και τα πολιτικά ζητήματα που έθετε για τις επιλογές της ηγεσίας του Ν. Ζαχαριάδη, έθετε το θέμα των συνολικών ευθυνών της ΚΕ αλλά και στελεχών της νέας ηγεσίας γι’ αυτό που περιγραφόταν σαν «ανώμαλο εσωκομματικό καθεστώς» που στοχοποίησε μια σειρά από στελέχη, όπως ο Πλουμπίδης, ο Σιάντος, ο Καραγιώργης, η Χατζηβασιλείου, ο Άρης Βελουχιώτης κ.ά.
Σε αυτές τις συνθήκες το Πόρισμα της Επιτροπής Ρούνη μπήκε στο αρχείο, ενώ στην 9η Ολομέλεια της ΚΕ (1958) δόθηκε ένα νέο πόρισμα που φτιάχτηκε σε τρεις μέρες επί τούτου και το υπογράφουν οι Ν. Κωτούζας και Μ. Βατουσιανός. Αυτό διατηρεί το βασικό υλικό του Πορίσματος της Επιτροπής Ρούνη που τεκμηριώνει ότι είναι ανυπόστατες οι 27 (!) κατηγορίες προς τον Πλουμπίδη, με πιο σημαντική την ευθύνη για τη σύλληψη και εκτέλεση του Ν. Μπελογιάννη. Παράλληλα όμως αποδίδει τις ευθύνες αποκλειστικά στον Ν. Ζαχαριάδη και τους στενούς συνεργάτες του, Βλαντά, Μπαρτζιώτα, Γούσια που είχαν ήδη καθαιρεθεί και διαγραφεί.
Η 9η Ολομέλεια αποφάσισε με ένα σύντομο κείμενο ότι οι Πλουμπίδης, Σιάντος, Καραγιώργης δεν ήταν χαφιέδες. Με ύφος διεκπεραιωτικό, χωρίς πολιτική τεκμηρίωση και σκεπτικό, αποφεύγοντας να θίξει πολιτικά θέματα, αλλά και ευθύνες των στελεχών. Το κείμενο της απόφασης παρέμεινε αδημοσίευτο για χρόνια, όπως και τα δυο πορίσματα. Η δικαίωση του Πλουμπίδη, του Σιάντου και του Καραγιώργη ήρθε στο πέρασμα του χρόνου «εκ των πραγμάτων» και όχι στον ίδιο βαθμό για όλους -για τον Καραγιώργη υπήρχε κατά βάση σιωπή- με άρθρα, δηλώσεις κλπ κυρίως μετά τη Μεταπολίτευση.
Το Πόρισμα Κωτούζα-Βατουσιανού έφερε στο φως της δημοσιότητας το 1997 ο Δημοσθένης Α. Παπαχρήστου, αδερφός της γυναίκας του Πλουμπίδη, με το βιβλίο του «Νίκος Πλουμπίδης. Ντοκουμέντα. Γράμματα από τη φυλακή 1953-1954» (εκδ. Δελφίνι).
Το Πόρισμα της Επιτροπής Ρούνη δημοσιεύτηκε πολύ αργότερα στο περιοδικό «Μαρξιστική Σκέψη» (τ. 1, Ιανουάριος-Απρίλιος 2011) όπου Χρήστος Κεφαλής το παραθέτει μαζί με το άρθρο του «Υπόθεση Πλουμπίδη: το άγνωστο Πόρισμα του ΚΚΕ (1957)».
1. Για την εξέταση της υπόθεσης του Πλουμπίδη Ν. μελετήσαμε όσα υλικά βρίσκονται στο αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ και ό,τι δημοσιεύτηκε στον Τύπο και το περιοδικό «Νέος Κόσμος» κι αυτά είναι:
α) Μια βιογραφική έκθεση του Πλουμπίδη Ν. με ημερομηνία 10 Φλεβάρη 1945.
β) Μια έκθεση με 63 σελίδες δακτυλογραφημένη του σ. Σ.Γ. (σ.σ. πιθανόν Σπανού Γιώργου) για τα χτυπήματα της Αθήνας γραμμένη στα 1949.
γ) Μια ραδιοφωνική έκθεση του Πλουμπίδη Ν. απ’ την Αθήνα στις 10 Σεπτέμβρη 1951.
δ) Δυο εκθέσεις που αποτελούν το βασικό υλικό κατηγορίας του Πλουμπίδη Ν. Η μια γραμμένη από τον Νίκο Ζαχαριάδη στις 20 Φλεβάρη 1952 και η άλλη του Μπαρτζιώτα Β. στις 9 Φλεβάρη 1952.
ε) Μια “ανακοίνωση” του διευθυντή της Αστυνομίας ΓΙανόπουλου στις 22 Μάρτη 1952, που κι αυτή θεωρείται “σοβαρό» υλικό για επιβάρυνση του Πλουμπίδη Ν.
στ) Οι δηλώσεις του υπουργού της Ασφάλειας Ρέντη.
ζ) “Αποσπάσματα” από ομιλίες του βασιλικού επιτρόπου, από ομιλίες αστυνομικών, από δημοσιεύματα αστυνομικών, εφημερίδων κλπ.
η) Έξι εκθέσεις για τον Πλουμπίδη με απαίτηση του ΠΓ, του Ζαχαριάδη, το Γενάρη του 1952, μια το Φλεβάρη του ίδιου χρόνου και άλλες δύο μετά την απόφαση του ΠΓ της ΚΕ που ανακήρυσσαν τον Πλουμπίδη Ν. χαφιέ. Εκτός από τις εκθέσεις του Ν. Ζαχαριάδη και Β. Μπαρτζιώτα οι άλλες δεν δίνουν τίποτε το επιβαρυντικό και ορισμένες μάλιστα μιλάνε τ’ αντίθετα. Π.χ. στο τέλος της έκθεσής του ο σ. Θέος Κ. στις 19 Γενάρη 1952 γράφει: «Απ’ όλα όσα ξέρω για τον Πλουμπίδη τίποτε δεν μου δίνει την αφορμή να υποπτεύομαι και ν’ αμφισβητώ την ειλικρίνειά του και την αφοσίωσή του στο κίνημα».
θ) Διάφορες ραδιοφωνικές εκπομπές του ΡΣΕΕ που προξένησαν πολύ μεγάλη ζημιά στο κίνημα και έσπειραν σύγχυση στο λαό.
Με την 7η Ολομέλεια του 1957, η οποία διέγραψε τον Ν. Ζαχαριάδη από μέλος του ΚΚΕ, μετά από την καθαίρεσή του που αποφάσισε η 6η Ολομέλεια του 1956, τέθηκε το θέμα της αποκατάστασης των στελεχών που είχαν διαγραφεί και καταγγελθεί σαν χαφιέδες. Ανάμεσά τους και ο Νίκος Πλουμπίδης, κορυφαίο στέλεχος του ΚΚΕ και υπεύθυνος του παράνομου μηχανισμού στην Ελλάδα μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι ήταν ένα αναγνωρισμένο και δοκιμασμένο στέλεχος που είχε αναλάβει σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες, όντως βαριά άρρωστος, μεγάλες ευθύνες. Εκτός από το δύσκολο αυτό καθήκον οργανωτικό καθήκον, ανέλαβε σύνθετες αποστολές, όπως την εφαρμογή της εκλογικής τακτικής του παράνομου ΚΚΕ στις εκλογές μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο που οδήγησαν στην ίδρυση και την (καθόλου βέβαιη) σταθεροποίηση της ΕΔΑ, αλλά και την προσπάθεια να μην εκτελεστεί ο Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του, σαν αποτέλεσμα του ισχυρού πλήγματος που δέχτηκε ο παράνομος μηχανισμός του ΚΚΕ με αλυσιδωτές συνέπειες για την Αριστερά και τα μέλη της.
Η ηγεσία του ΚΚΕ από τη δυσπιστία κατέληξε στην διαγραφή, η οποία έγινε μυστικά και αντικαταστατικά, αλλά και σε μια ανοιχτή πολεμική και υπονόμευση του Πλουμπίδη, φτάνοντας στο σημείο να καταγγέλλει τις παρεμβάσεις του σαν πλαστές, στη συνέχεια, δυο μέρες μετά τη σύλληψη του από την ασφάλεια στις 25/11/1952, τον ίδιο σαν χαφιέ, υπεύθυνο για την εκτέλεση του Μπελογιάννη. Τη σύλληψη του Πλουμπίδη το ΚΚΕ την θεώρησε τέχνασμα της Ασφάλειας, τη δίκη του που ακολούθησε σαν στημένη, την ασθένειά του σαν θέατρο και στο τέλος την εκτέλεσή του στις 14/8/1952 σαν σκηνοθετημένη. Αντιμετωπίζοντας αυτή την εφιαλτική κατάσταση ο Πλουμπίδης, στα χέρια του κράτους που προετοίμαζε τη δολοφονία του και πλήρως απομονωμένος πολιτικά από το ΚΚΕ, δεν θα το αποκηρύξει ποτέ, παραμένοντας πιστός όχι στην προσωπική του διαδρομή, αλλά και στη στράτευσή του. Δεν την ταύτισε με τον τυχοδιωκτισμό της ηγεσίας του ΚΚΕ.
Το 1957 επιτροπή του Τμήματος Στελεχών με υπεύθυνο τον Ηλία Ρούνη (Μπαμπαλιά) ανέλαβε να συντάξει πόρισμα για την υπόθεση του Ν. Πλουμπίδη που να φωτίζει όσα πραγματικά συνέβησαν τεκμηριώνει την ανάγκη της αποκατάστασής του. Ο Η. Ρούνης επιμελήθηκε ένα αναλυτικό πόρισμα το οποίο όντως τεκμηριώνει ότι οι κατηγορίες σε βάρος του Πλουμπίδη -27 στον αριθμό με σημαντικότερη ότι πρόδωσε τον Μπελογιάννη- ήταν αστήρικτες και αντικαταστατική η διαδικασία διαγραφής του από το ΠΓ χωρίς να ερωτηθεί ποτέ η ΚΕ του ΚΚΕ, για προφανείς λόγους. Κατέληγε στο συμπέρασμα ότι αιτία ήταν οι πολιτικές διαφωνίες με τον Ζαχαριάδη, αλλά και η πρακτική της ηγεσίας της περιόδου να επιβάλλεται στοχοποιώντας κεντρικά στελέχη στα οποία απέδιδε τις συνέπειες των επιλογών της, χαρακτηρίζοντάς τους οπορτουνιστές που υποχώρησαν πολιτικά, προδότες που λύγισαν και πέρασαν με τον ταξικό αντίπαλο ή και στημένους πράκτορες που εξαρχής μπήκαν στο ΚΚΕ για να το υπονομεύσουν, όπως συνέβη με τον Πλουμπίδη.
Το Πόρισμα Ρούνη δεν φωτίζει μόνο τα γεγονότα και τις πτυχές της στοχοποίησης του Πλουμπίδη, δικαιώνοντας έστω μετά θάνατον το τραγικό όσο και ηρωικό στέλεχος του ΚΚΕ. Έθεσε και το θέμα των ευθυνών της ΚΕ συνολικά, καθώς και στελεχών όπως ο Λ. Σταθάς (Κασιμάτης), πέρα από τον στενό κύκλο γύρω από τον Ζαχαριάδη που αποτελούσαν οι Μπαρτζιώτας, Βλαντάς, Γούσιας. Τα πολιτικά ζητήματα που έθετε το Πόρισμα και οι ευθύνες στελεχών που στήριξαν την αποκαθήλωση Ζαχαριάδη οδήγησαν τη νέα ηγεσία να το βάλει στο αρχείο. Αυτό απηχεί η διαφωνία που καταθέτει σαν μέλος της Επιτροπής ο Ν. Κωτούζας.
Λίγες μέρες μετά οι Ν. Κωτούζας και Μ. Βατουσιανός κατέθεσαν ένα άλλο πόρισμα που αν και δεν κρύβει τα γεγονότα, έχει τη λογική να χρεώνει την άθλια στάση απέναντι στον Πλουμπίδη αποκλειστικά στον Ζαχαριάδη και τον στενό κύκλο γύρω που είχε ήδη καθαιρεθεί. Αυτό τέθηκε υπόψη της ΚΕ στην 9η Ολομέλεια, η οποία και πήρε μια απόφαση που απλά απαλλάσσει τη μνήμη του Πλουμπίδη, όπως και των Σιάντου και Καραγιώργη, χωρίς πολιτική τοποθέτηση και δίχως κομματική αποκατάσταση. Η απόφαση και τα πορίσματα παρέμειναν αδημοσίευτα. Η αλλαγή στάσης απέναντι στον Πλουμπίδη άρχισε να γίνεται αντιληπτή σταδιακά με δημοσιεύματα και δηλώσεις σε βάθος χρόνου, κυρίως μετά την πτώση της Χούντας.
Το πόρισμα Ν. Κωτούζα-Μ. Βατουσιανού έφερε στη δημοσιότητα ο Δημοσθένης Παπαχρήστου, αδερφός της γυναίκας του Πλουμπίδη, με το βιβλίο του «Νίκος Πλουμπίδης – Ντοκουμέντα. Γράμματα από τη φυλακή 1953-1954» που εκδόθηκε το 1997 (εκδ. Δελφίνι) και περιέχει αδημοσίευτο ως τότε υλικό.
Το Πόρισμα Ρούνη ήρθε στο προσκήνιο πολύ αργότερα από τον Χρήστο Κεφαλή με το άρθρο του «Υπόθεση Πλουμπίδη: το άγνωστο Πόρισμα του ΚΚΕ (1957)» που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Μαρξιστική Σκέψη» (τ. 1, Ιανουάριος-Απρίλιος 2011), από όπου και αναδημοσιεύεται.
ΚΚΕ
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Τμήμα Στελεχών
Πόρισμα
Εξέτασης της κομματικής υπόθεσης του Πλουμπίδη Νίκου ή Μπάρμπα
Ι Ποιοι λόγοι επιβάλουν την εξέταση
Ο Πλουμπίδης Νίκος ανώτερο στέλεχος του Κόμματος (μέλος της Κεντρικής Επιτροπής), από το Μάρτη του 1942 δούλεψε συνέχεια στην Αθήνα σε σοβαρές κομματικές δουλιές ως τις 25-11 -1952, που πιάστηκε από την Ασφάλεια. Έπειτα από δυο μέρες μετά τη σύλληψή του (27-11-1952) από το ΡΣΕΕ1 μεταδόθηκε ανακοίνωση ότι «ο Πλουμπίδης Νίκος ή Μπάρμπας είναι από 28ετίας πράκτορας της Ασφάλειας μέσα στις γραμμές του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας, στενός συνεργάτης του Σιάντου. Ειδικά στα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας, στη πρώτη χιτλερική κατοχή και στην περίοδο της αμερικανοκρατίας, ο προβοκάτορας Πλουμπίδης έκανε μεγάλη ζημιά στο λαϊκό κίνημα και στο λαό μας. Από τις μεγαλύτερες προδοσίες του είναι ότι παρέδωσε στην Ασφάλεια και στο δήμιο το λαϊκό ήρωα Νίκο Μπελογιάννη. Ο Πλουμπίδης είναι βαμένος, θανάσιμος εχθρός του λαού. Η αμερικάνικη κατασκοπεία και η μοναρχοφασιστική ασφάλεια, τώρα που κατάλαβαν ότι ο πράκτοράς τους ξεσκεπάστηκε, σκηνοθέτησαν τη νέα σύλληψη του Πλουμπίδη για να τον καλύψουν» (επισυνάπτεται αντίγραφο της ανακοίνωσης αυτής).
Στο μεταξύ ο Πλουμπίδης Νίκος δικάστηκε από το διαρκές στρατοδικείο της Αθήνας (24-7 ως 3-8-1953) καταδικάστηκε δυο φορές σε θάνατο και στις 14.8.542 εκτελέστηκε από το κράτος της Αθήνας.
Η 8η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής τον ΚΚΕ πραγματοποιήθηκε στις 5-8 Γενάρη 1958 στην Τσεχοσλοβακία. Η βασική της απόφαση, η οποία και δεν δημοσιεύτηκε, ήταν η διάλυση των παράνομων κομματικών οργανώσεων στην Ελλάδα και η ένταξη όλων των μελών του ΚΚΕ στην αποκλειστικά στην ΕΔΑ πλέον. Ήταν μια απόφαση που ουσιαστικά είχε προαναγγείλει το ΚΚΣΕ με σχετικό σημείωμά του.
Στην 8η Ολομέλεια πήραν μέρος από τα τακτικά μέλη οι: Τακτικά: 1) Απ. Γκρόζος, 2) Μ. Παρτσαλίδης, 3) Κ. Κολιγιάννης, 4) Μ. Βαφειάδης, 5) Κ. Θέος, 6) Λ. Στρίγκος, 7) Π. Ρούσος, 8) Ν. Ακριτίδης, 9) Μ. Βατουσιανός, 10) Φ. Βέττας, 11) Β. Ζάχος, 12) Ζ. Ζωγράφος, 13) Γ. Ιωαννίδης, 14) Π. Μαυρομμάτης, 15) Παν. Υφαντής, 16) Αλέγρα Φελούς και από τα αναπληρωματικά οι: 1) Παντ. Βαϊνάς, 2) Παν. Δημητρίου, 3) Δ. Ζυγούρας (Παλαιολόγου), 4) Θ. Καρτσούνης, 5) Θ. Μακρίδης, 6) Δ. Παπαγεωργίου (Βελισσάρης), 7) Βαγ. Παπαδόπουλος (Φωκάς), 8) Λ. Τζεφρώνης, 9) Μ. Τσάντης. Από την Κεντρική Επιτροπή Ελέγχου: 1) Πολ. Δανιηλίδης, 2) Ηλ. Καρράς, 3) Μ. Πορφυρογένης, 4) Μ. Σινάκος. Απουσίασε ο Γ. Τρικαλινός λόγω ασθένειας. Τις εργασίες παρακολούθησαν οι Σόουτσεκ και Μόραβιτς από την ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Τσεχοσλοβακίας και η Γκιζέλα Βας από την ΚΕ του Εργατικού Κόμματος της Ρουμανίας.
Η 8η Ολομέλεια της ΚΕ συζήτησε την: 1) την 40ή επέτειος της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης και η Σύσκεψη των κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων με εισηγητή τον Κ. Κολιγιάννη, 2) την κατάσταση στην Ελλάδα και τα καθήκοντα τον ΚΚΕ με εισηγητή τον Μ. Παρτσαλίδη, 3) την «πάλη κατά του αναθεωρητισμού και του σεχταρισμού» με εισηγητή τον Απ. Γκρόζο, 4) το 8ο Συνέδριο του ΚΚΕ με εισηγητής τον Λ. Στρίγκο, η σύγκλιση του οποίου αποφασίστηκε για το 1958, για να γίνει τελικά το 1961 και 5) οργανωτικά ζητήματα.
Η Ολομέλεια ενέκρινε την έκθεση δράσης της αντιπροσωπείας του ΚΚΕ στη σύσκεψη των 64 κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων, ενώ το κεντρικό θέμα ήταν η μια πολύ σημαντική απόφαση για την αναδιοργάνωση της κομματικής δουλειάς στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα αποφασίστηκε το πέρασμα όλων των μελών του ΚΚΕ στην ΕΔΑ και με βάση αυτήν την απόφαση η ηγεσία του ΚΚΕ διέλυσε τις παράνομες κομματικές οργανώσεις στην Ελλάδα. Στην κατεύθυνση που χάραξε η 6η Ολομέλεια του 1956, η απόφαση αυτή σηματοδοτούσε την εγκατάλειψη μιας βασικής πλευράς της πολιτικής Ζαχαριάδη όπως είχε αποτυπωθεί το 1949 στην μπροσούρα «Καινούργια κατάσταση, καινούργια καθήκοντα» , αμέσως μετά την ήττα του ΔΣΕ στον Εμφύλιο Πόλεμο, τα κομματικά σώματα που ακολούθησαν και κυρίως την 3η Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ. Αν και η υποχώρηση αυτή και ο προσανατολισμός στον κοινοβουλευτισμό, όπως αποτυπώθηκε και στις αποφάσεις της Α’ Συνδιάσκεψης της ΕΔΑ δύο χρόνια πριν, φαίνεται σαν μια τακτική που επιβάλλεται από τις μετεμφυλιακές συνθήκες, υπάρχει η διάσταση των στρατηγικών επιλογών που συνδέονται και με τον αναπροσανατολισμό που έφερε το 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ και τα συνθήματα για «ειρηνική συνύπαρξη», μαζί με την υποβάθμιση των επαναστατικών διακηρύξεων. Εξάλλου η υιοθέτηση του προσανατολισμού της σύσκεψης των 64 κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων υπό την αιγίδα του ΚΚΣΕ έχει και αυτή την πλευρά.
Για τα οργανωτικά ζητήματα η 8η Ολομέλεια πήρε ειδική απόφαση με την οποία καθαιρέθηκε από το ΠΓ ο Μάρκος Βαφειάδης σαν καθοδηγητής «φραξιονιστικής ομάδας με αναθεωρητικό-μηδενιστικό-σεχταριστικό χαρακτήρα…». Επίσης εγκρίθηκε η πρόταση του ΠΓ να μην κληθεί στην Ολομέλεια ο Σταύρος Κασιμάτης με αφορμή αρνητικές εκθέσεις για την δουλειά του στην παρανομία στην Ελλάδα, οι οποίες αφορούσαν ελλείματα στη διαχείριση χρημάτων και «αμφιβολίες» για την στάση του. Ο Κασιμάτης αποκαταστάθηκε οριστικά από την 11η Ολομέλεια το 1967.
Παραπέρα αποφασίστηκε να περάσουν σε τακτικά τα αναπληρωματικά μέλη της ΚΕ: 1) Πέτρος Αντωνιάδης, 2) Δημήτρης Βασιλείου, 3) Θωμάς Γεωργιάδης (ψευδώνυμα γιατί δρούσαν στην παρανομία στην Ελλάδα), 4) Λεωνίδας Τζεφρώνης, 5) Παναγιώτης Δημητρίου, 6) Θανάσης Καρτσούνης, 7) Δημήτρης Παπαγεωργίου (Βελισσάρης).
Τέλος η Ολομέλεια απηύθυνε χαιρετιστήρια προς τους φυλακισμένους αγωνιστές και προς κυπριακό λαό.
Η Ανακοίνωση του Προεδρείου που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Νέος Κόσμος (τεύχος 2, Φλεβάρης 1958) αναφέρει σχετικά:
Ανακοίνωση του Προεδρείου
Μέσα στο Γενάρη του 1958 συνήλθε η 8η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. Στην Ολομέλεια, εκτός από τα τακτικά και αναπληρωματικά μέλη της ΚΕ, πήραν μέρος και τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής Ελέγχου. Η 8η Ολομέλεια ασχολήθηκε με τ’ ακόλουθα θέματα:
1) Τα 40χρονα της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης και οι συσκέψεις των κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων που έγιναν στη Μόσχα. Εισηγητής ο σ. Κ. Κολιγιάννης.
2) Η κατάσταση στην Ελλάδα και τα καθήκοντα του ΚΚΕ. Εισηγητής ο σ. Μ. Παρτσαλίδης.
3) Η πάλη κατά του αναθεωρητισμού και σεχταρισμού και η περιφρούρηση της ενότητας του Κόμματος. Εισηγητής ο σ. Απ. Γκρόζος.
Η 8η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, εκφράζοντας την απόλυτη συμφωνία της με τη Διακήρυξη και το Μανιφέστο της Ειρήνης, θεωρεί τα ιστορικά αυτά ντοκουμέντα μεγάλη συμβολή στην ανάπτυξη του μαρξισμού-λενινισμού στις σημερινές συνθήκες και ανεκτίμητης σημασίας όπλο στα χέρια των κομμουνιστών στην πάλη τους για την Ειρήνη, τη Δημοκρατία, το Σοσιαλισμό.
Η Ολομέλεια με ικανοποίηση διαπίστωσε την ακατάλυτη ενότητα και την παραπέρα συσπείρωση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος με κέντρο, το ΚΚΣΕ, και διατράνωσε για άλλη μια φορά την προσήλωση του ΚΚΕ στην αρχή του προλεταριακού διεθνισμού.
Η Ολομέλεια ενέκρινε την έκθεση δράσης της αντιπροσωπείας του ΚΚΕ στη σύσκεψη των 64 κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων.
Η 8η Ολομέλεια διαπίστωσε πως σαν συνέπεια της πολιτικής της υποτέλειας που εφαρμόζει η κυβέρνηση Καραμανλή, της προσκόλλησής της στο δόγμα Ντάλες-Αϊζενχάουερ και της συγκατάθεσής της για εγκατάσταση αμερικάνικων βάσεων ατομικού και πυραυλικού πολέμου στην πατρίδα μας, δημιουργούνται κίνδυνοι που απειλούν την ίδια την υπόσταση της Ελλάδας. Η Ολομέλεια καθόρισε πως κεντρικό καθήκον του Κόμματος είναι η πάλη για την αποτροπή αυτών των κινδύνων, η πάλη για την ειρήνη.
Ο χρόνος που πέρασε ήταν χρόνος προόδου, παραπέρα συσπείρωσης και πάλης των πατριωτών, χρόνος μεγαλύτερης ανόδου του λαϊκού κινήματος για την ειρήνη, την επιβίωση, τον εκδημοκρατισμό. Ιδιαίτερα τον τελευταίο καιρό δυνάμωσε το κίνημα για τη ματαίωση της εγκατάστασης ατομικών βάσεων και βάσεων εκτόξευσης πυραύλων. Μπροστά στο ογκούμενο αυτό κίνημα, η κυβέρνηση της υποτέλειας καταφεύγει και πάλι στις γνωστές μέθοδες των προκλήσεων και των διωγμών που έχουν σκοπό να αποτρέψουν την προσοχή του λαού από το αγωνιώδες πρόβλημα των ατομικών βάσεων, να ανακόψουν το ογκούμενο λαϊκό κίνημα και να αναχαιτίσουν το λαϊκό ρεύμα για τη συσπείρωση των πατριωτικών δυνάμεων, που συνεπής σημαιοφόρος τους είναι η Αριστερά.
Η 8η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ χαιρέτισε τη στάση των κομμάτων, οργανώσεων και προσωπικοτήτων, που τάχθηκαν ενάντια στην εγκατάσταση ατομικών και πυραυλικών βάσεων. Ταυτόχρονα, η Ολομέλεια σημείωσε ότι το κόμμα των Φιλελευθέρων, σε αντίθεση με το εθνικό συμφέρον και τη θέληση των ίδιων των οπαδών και στελεχών του, ευθυγραμμίστηκε ουσιαστικά με την κυβέρνηση Καραμανλή στο κρίσιμο αυτό πρόβλημα, και τόνισε την ανάγκη της στενής συνεργασίας με όλες τις δυνάμεις, με όλα τα κόμματα, προσωπικότητες, που συναισθάνονται τον κίνδυνο αυτόν που απειλεί τη χώρα μας και συμφωνούν να συνεργαστούν για την αποτροπή του.
Η 8η Ολομέλεια της ΚΕ διαπίστωσε πως οι επιτυχίες του λαϊκού κινήματος έχουν άμεση σχέση με την αλλαγή που έφεραν οι αποφάσεις της 6ης και 7ης Ολομέλειας με την καταπολέμηση του δογματισμού-σεχταρισμού. Ταυτόχρονα, η Ολομέλεια διαπίστωσε πως στην πορεία της διόρθωσης των λαθών του παρελθόντος αναπτύχθηκαν μέσα στο Κόμμα τάσεις αναθεωρητισμού, που υποτιμούν τις δυνατότητες αποτελεσματικής αντιιμπεριαλιστικής πάλης, αρνούνται τον ηγετικό ρόλο του ΚΚΕ και της εργατικής τάξης, αναθεωρούν τις βασικές αρχές του λενινιστικού κόμματος και που συνοδεύονται με φραξιονιστική υπονόμευση της ενότητας του Κόμματος.
Η Ολομέλεια θεωρεί βασικό καθήκον του Κόμματος την καταπολέμηση και υπερνίκηση του αναθεωρητισμού, που αποτελεί σήμερα τον κύριο κίνδυνο, χωρίς να χαλαρωθεί ούτε μια στιγμή η πάλη κατά των υπολειμμάτων του δογματισμού-σεχταρισμού, που εξακολουθούν να είναι ακόμα σοβαρό εμπόδιο στη δουλειά μας. Σχετικά με το ζήτημα αυτό η Ολομέλεια πήρε ορισμένα οργανωτικά μέτρα, με σκοπό το σταμάτημα της φραξιονιστικής δουλειάς και την περιφρούρηση της ενότητας του Κόμματος.
Η 8η Ολομέλεια συζήτησε με πνεύμα κομματικής κριτικής και αυτοκριτικής τις ελλείψεις που παρουσιάζει η δουλειά της ΚΕ και όλου του Κόμματος και καθόρισε τα καθήκοντά του.
Στη γενική συζήτηση των θεμάτων της 8ης Ολομέλειας πήραν μέρος όλοι οι σύντροφοι που μετείχαν σ’ αυτήν. Η 8η Ολομέλεια ενέκρινε τις εισηγήσεις του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.
Η Ολομέλεια ψήφισε χαιρετιστήριο προς τον αγωνιζόμενο λαό της Κύπρου και προς τους φυλακισμένους και εξόριστους αγωνιστές του λαού.
Γενάρης 1958
Το Προεδρείο της 8ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ
Διαβάστε αναλυτικά τις αποφάσεις της 8ης Ολομέλειας όπως δημοσιεύτηκαν στην σχετική έκδοση «Η 8η Ολομέλεια της ΚΕ τον ΚΚΕ» ( Εκδόσεις της ΚΕ του ΚΚΕ, Γενάρης 1958):
Το ΠΓ του ΚΚΕ ενόψει και της 8ης Ολομέλεια του 1958 που θα συζητούσε το οργανωτικό θέμα, απευθύνθηκε στο ΚΚΣΕ ζητώντας τη συμβολή του. Σε σημείωμα της ΚΕ του ΚΚΣΕ για το ζήτημα τονίζεται ότι είναι προτιμότερο να ενταχθούν οι κομμουνιστές στην ΕΔΑ, εφόσον αυτή μπορεί να υιοθετήσει στο επικείμενο συνέδριό της ένα πρόγραμμα κοντά στην Προγραμματική Διακήρυξη του ΚΚΕ, η οποία έτσι και αλλιώς προτάσσει τη «δημοκρατική αλλαγή» σαν στόχο. Την αντικατάσταση δηλαδή της δεξιάς κυβέρνησης της ΕΡΕ από μια νέα που θα κρατούσε ουδέτερη στάση στον Ψυχρό Πόλεμο και θα στηριζόταν από τις δυνάμεις του Κέντρου -σαν έκφραση της εθνικής αστικής τάξης- και την ΕΔΑ. Το ΚΚΣΕ έδωσε έτσι το πράσινο φως για την διάλυση των κομματικών οργανώσεων στην Ελλάδα και την προσχώρηση των κομμουνιστών στην ΕΔΑ. Τα κομματικά μέλη στην πολιτική προσφυγιά είχαν περάσει ήδη στα κόμματα εξουσίας των χωρών υποδοχής ήδη από την 3η συνδιάσκεψη του ΚΚΕ (1950). Παράλληλα το ΚΚΣΕ συμφωνούσε με τη συγκρότηση ενός στενού κομματικού κέντρου για την επικοινωνία με τα στελέχη της ΕΔΑ που ήταν κομμουνιστές. Αυτό δηλαδή που θα μορφοποιηθεί σαν Γραφείο Εσωτερικού της ΚΕ του ΚΚΕ.
Διαβάστε το Σημείωμα της ΚΕ του ΚΚΣΕ γιατον τρόπο λύσης του προβλήματος τής οργάνωσης των δυνάμεων του ΚΚΕ στο εσωτερικό τής χώρας (απόσπασμα) που περιλαμβάνεται στον πρώτο τόμο από τη «Η διάσπαση του ΚΚΕ, μέσα από τα κείμενα της περιόδου 1950-1975» που επιμελήθηκε ο Πάνος Δημητρίου (Θεμέλιο, 1978)
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΥ ΚΚΣΕ
Για τον τρόπο λύσης του προβλήματος τής οργάνωσης των δυνάμεων του ΚΚΕ στο εσωτερικό τής χώρας (1958)
…Η σκοπιμότητα της δημιουργίας μέσα στους κόλπους της ΕΔΑ νόμιμου κομμουνιστικού κόμματος των εργαζομένων δημιουργεί αμφιβολίες για τους εξής λόγους:
Το πρόγραμμα των άμεσων αιτημάτων του ΚΚΕ, που επεξεργάστηκε το ΚΚΕ στην 7η ολομέλεια, δημοσιεύτηκε στο όργανο της ΕΔΑ, στην Εφημερίδα «Αυγή» και κυκλοφορεί νόμιμα στην Ελλάδα. Αυτό το πρόγραμμα με ορισμένες αλλαγές, θα μπορούσε να γίνει το πρόγραμμα της ΕΔΑ. Το νέο κόμμα των εργαζομένων δεν θα μπορέσει να εμφανιστεί με πρόγραμμα πιο αριστερό, που να έχει πιο απώτερες επιδιώξεις.
Για τη συνένωση των προσπαθειών των κομμουνιστών στην Ελλάδα στην πάλη για την πραγμάτωση αυτού του προγράμματος, δεν θα απαιτηθεί επομένως ένα νέο κόμμα, έφ’ όσον αυτή η πάλη μπορεί να διεξαχθεί μέσον της ΕΔΑ.
Με βάση τα παραπάνω, θεωρούμε σκόπιμο ν’ αντιμετωπίσουμε κριτικά το προετοιμαζόμενο σχέδιο δημιουργίας κόμματος των εργαζομένων και να εκφράσουμε τις εξής σκέψεις:
Παρά τις οργανωτικές της αδυναμίες η ΕΔΑ έχει συμπάθειες ανάμεσα στους εργαζόμενους της Ελλάδας. Αν στο επικείμενο συνέδριο της ΕΔΑ γινόταν επεξεργασία ενός πολιτικού προγράμματος στα πνεύμα περίπου της Προγραμματικής Διακήρυξης του ΚΚΕ (7η ολομέλεια) θα μπορούσαν να συνενωθούν πάνω σ’ αυτό το πρόγραμμα και πλατιές μάζες ακόμα. Παράλληλα με την εκλαΐκευση ενός τέτιου προγράμματος έχει πρωταρχική σημασία η οργανωτική στερέωση της ΕΔΑ, η δημιουργία κομματικών οργανώσεων παντού και ιδιαίτερα στο χωριό.
Σ’ αυτή τη δουλειά μέσα στα πλαίσια της ΕΔΑ πρέπει να τραβηχτεί ο μεγαλύτερος αριθμός κομμουνιστών και συμπαθούντων. Οι κομμουνιστές στην ΕΔΑ πρέπει ν’ αποφεύγουν το σεχταρισμό, ν’ ασκούν πολιτική επιρροή στα δημοκρατικά στοιχεία, να δείχνουν πρωτοβουλία στην προσέλκυση νέων οπαδών της πάλης για την ανεξαρτησία, την ειρήνη και τη δημοκρατία στην Ελλάδα στις γραμμές της ΕΔΑ.
2. Μας βρίσκει σύμφωνους η πρόθεση να δημιουργηθεί στη χώρα ένα στενό κομματικό κέντρο για την επεξεργασία της πολιτικής γραμμής του κομ. κόμματος, για τη σύνδεση μέσον ενός περιορισμένου αριθμού έμπιστων προσώπων με τα κομμουνιστικά στελέχη μέσα στην ΕΔΑ με σκοπό τον ιδεολογικό και πολιτικό προσανατολισμό τους.
Το Νοέμβρη του 1956 δυο στελέχη του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ στην Ελλάδα που συμμετείχαν στην θρυλική απόδραση των 27 κομμουνιστών πολιτικών κρατουμένων από τη φυλακή των Βούρλων στις 17.7.1955, ο Λεωνίδας Τζεφρώνης και ο Ανδρέας Βελής, απευθύνθηκαν στην ΚΕ του ΚΚΕ για το «κομματικό-οργανωτικό» ζήτημα. Οι Τζεφρώνης και Βελής ήταν ανάμεσα στους 9 που διέφυγαν στο εξωτερικό και κατέθεταν με βάση την εμπειρία τους από την παρανομία τις απόψεις τους για τον τρόπο που θα ξεπερνούσε το ΚΚΕ το εμπόδιο της νόμιμης δράσης, σε συνθήκες μάλιστα που η ΕΔΑ εμφάνιζε αναπτυσσόμενη δυναμική. Ήταν στελέχη που είχε αναδείξει η ΕΠΟΝ, ενώ ο Τζεφρώνης έγινε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ μετά την 7η Ολομέλεια του 1957 και στη συνέχεια συμμετείχε στην ηγεσία του ΚΚΕ Εσωτερικού και της μετεξέλιξης του, της ΕΑΡ, στα πλαίσια της οποίας είχε κεντρικό ρόλο μαζί με την ηγεσία του ΚΚΕ στη συγκρότηση του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου το 1988.
Είναι φανερό ότι ο προσανατολισμός των συντακτών του σημειώματος είναι επηρεασμένος από το κλίμα που επικρατούσε στο ΚΚΕ μετά την 6η Ολομέλεια για το οργανωτικό ζήτημα και την παράνομη δράση, αλλά και το επίπεδο του προγράμματος και της ιδεολογικής γραμμής. Καθοριστική για αυτούς ήταν η εμπειρία της παρανομίας, την οποία εκτίμησαν ότι αποτελεί καθηλωτική σπατάλη δυνάμεων, δεδομένης της ύπαρξης της ΕΔΑ. Η λύση βρισκόταν στη συγκρότηση ενός νόμιμου μαρξιστικού-λενινιστικού κόμματος, με το πρόγραμμα του ΚΚΕ «μέχρι το σοσιαλισμό», οποίος όμως θα περιλαμβανόταν στον τίτλο του, ενταγμένο στην ΕΔΑ που θα συνέχιζε σαν συνασπισμός κομμάτων.
Η κεντρική ιδέα του σημειώματος υιοθετήθηκε τελικά δυο χρόνια αργότερα στην 8η Ολομέλεια του 1958, όταν αποφασίστηκε ότι τον ρόλο του νόμιμου αυτού κόμματος θα έπαιζε η ίδια ΕΔΑ που εξελισσόταν σε ενιαίο κόμμα, με τα μέλη του ΚΚΕ να προσχωρούν σε αυτό.
Το ΚΚΕ θα διχαζόταν και θα οδηγούνταν σε διάσπαση το 1968 από τη συζήτηση και αντιπαράθεση για την επιλογή ενός προγράμματος που προσεγγίζει τον κοινωνικό μετασχηματισμό μέσα από σταδιακές μεταρρυθμίσεις, δίνοντας βάρος στον κοινοβουλευτισμό και η εγκατάλειψη των επαναστατικών αναφορών είτε για λόγους παράκαμψης της παρανομίας είτε γιατί άνοιγε δυνατότητες να ένα ρεύμα εξουσίας. Η διαπάλη γύρω από το πρόγραμμα που θα πήγαινε ένα βήμα παραπέρα από την απόρριψη της ρεφορμιστικής αντίληψης των σταδιακών μεταρρύθμισεων και του κυβερνητισμού, προσεγγίζοντας μια σύγχρονη επαναστατική στρατηγική θα ταλάνιζε το ΚΚΕ και μετά από τη διάσπαση του 1968, οδηγώντας σε κρίσεις, αποχωρήσεις και διασπάσεις (1989, 1991) και διαρκή ταλάντευση ανάμεσα στην μαζική δράση και τον κοινοβουλευτισμό.
Διαβάστε το πλήρες κείμενο του σημειώματος, όπως περιλαμβάνεται στον πρώτο τόμο από τη «Η διάσπαση του ΚΚΕ, μέσα από τα κείμενα της περιόδου 1950-1975» που επιμελήθηκε ο Πάνος Δημητρίου (Θεμέλιο, 1978)
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΩΝ ΛΕΩΝ. ΤΖΕΦΡΩΝΗ ΚΑΙ ΑΝΔΡΕΑ ΒΕΛΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ «ΚΟΜΜΑΤΙΚΟ-ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟ» ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Προς την ΚΕ του ΚΚΕ
’Αγαπητοί σύντροφοι,
Μελετώντας το πρόβλημα της παράνομης δουλειάς, αναγκαστικά, εμβαθύναμε όσο μας ήταν δυνατό και σ’ όλο το πρόβλημα της πολιτικής δουλειάς του Κόμματος στην Ελλάδα. Από την συστηματικοποίηση των δεδομένων της πείρας μας και από την αναλυτική μελέτη της πολιτικής κατάστασης, καταλήξαμε σε μερικά συμπεράσματα, που θεωρούμε Απαραίτητο να τα θέσουμε υπόψει σας, μια και αφορούν ζωτικότατο πρόβλημα — το ζωτικότερο σήμερα — του κινήματος.
1. Βασικό και άμεσο πολιτικό καθήκον του κόμματος σήμερα πρέπει να είναι η πάλη για τη νομιμοποίησή του. Το ουσιώδες, σ’ αυτό εδώ, είναι η ολοκληρωτική νομιμοποίηση τής οργάνωσης και της δράσης των κομμουνιστών που βρίσκονται στην Ελλάδα, και η δημιουργία νόμιμης καθοδήγησης τους.
2. Στην Ελλάδα σήμερα, η πολιτική δραστηριότητα του κομμουνιστή, πάνω στην γραμμή του κόμματος, έχει κερδίσει την νομιμότητα και είναι κατοχυρωμένη πια σε ευρύτατο πεδίο (ΕΔΑ, ΑΥΓΗ, συνδικαλιστικές παρατάξεις, διάφοροι κοινωνικοί – δημοκρατικοί οργανισμοί και επιτροπές, εκδοτικοί οίκοι κλπ.). Απέναντι σ’ αυτή τη δραστηριότητα, ο εχθρός δεν διαθέτει ειδικά μέσα και βρίσκεται διασπασμένος και σχετικά ανίσχυρος.
3. Εκτός νόμου εξακολουθεί να παραμένει και εξακολουθεί να διώκεται και ν’ αποτελεί αφορμή για διώξεις, η σύνδεση των κομμουνιστών μεταξύ τους στις παράνομες οργανώσεις του ΚΚΕ. Αυτό ενώ από μια άποψη είναι ένα τυπικό, νομικό γεγονός, για μας, με το δρόμο που ακολουθάμε αποδείχνεται ουσιαστικό εμπόδιο. Ο εχθρός, η ασφάλεια, όλος ο μηχανισμός της έχει συγκεντρωθεί και ειδικευτεί να μας χτυπάει στο πεδίο ακριβώς της παράνομης δουλειάς, και να τσακίζει τις προσπάθειές μας να καθοδηγήσουμε το μαζικό, λαϊκό κίνημα μέσω των παράνομων οργανώσεων. Στον τομέα δηλ. της παράνομης δουλειάς, ο εχθρός διαθέτει συντριπτική υπεροχή απέναντι μας και νομικά και με τον τεράστιο μηχανισμό που έχει χτίσει και συντηρεί.
4. Έχει ωριμάσει πια η ιδέα για ένα νόμιμο ΚΚΕ. Η νομιμοποίηση όμως κατευθείαν του ΚΚΕ, σκοντάφτει στην αντίδραση των Αμερικάνων και του ΙΔΕΑ, που η πολιτική τους από την αρχή συνδέθηκε με το ΚΚΕ. Η νομιμοποίηση γι’ αυτούς θα σήμαινε ανοιχτή παραδοχή πολιτικής ήττας με τις αντίστοιχες συνέπειες και αντίχτυπους για τη σταθερότητα του στρατοπέδου τους, και γι’ αυτό δεν πρόκειται εύκολα από μόνοι τους να προχωρήσουν σ’ αυτήν.
5. Έξ άλλου πρέπει να προσέξουμε πώς μέχρι τώρα, το μαζικό κίνημα εξελίχθηκε βασικά από τα κανάλια τής νόμιμης δουλειάς. Η παράνομη πολύ λίγο βοήθησε. Και ακόμη προς τη νόμιμη δουλειά τραβάει και σήμερα το ρεύμα και oι διαθέσεις του δικού μας κόσμου καθώς και των μαζών. Αυτό είναι και φυσικό, γιατί σήμερα υπάρχει η δυνατότητα αυτό το κίνημα να εκφραστεί νόμιμα.
6. Όλα τα παραπάνω βάζουν μπροστά μας το ζήτημα, να αναθεωρήσουμε το δρόμο που ακολουθούσαμε μέχρι τώρα για την νομιμοποίηση του Κόμματος. Δεν είναι καθόλου ρεαλιστικό από μέρους μας, να δουλεύουμε με την προοπτική και την ελπίδα, ότι oι παράνομες οργανώσεις θ’ αναπτυχθούν τόσο πού να μπορούν να εξασκήσουν κάποτε μια τόσο μεγάλη πίεση στην κυβέρνηση, ώστε να έχουμε αποτελέσματα. Στις σημερινές συνθήκες που τις χαρακτηρίζει η διαπίστωση που κάναμε πιο πάνω, ότι δηλ. οι κομμουνιστές κατάχτησαν ντεφάκτο ευρύτατο πεδίο νόμιμης δράσης, ο δρόμος της νομιμοποίησης του ΚΚΕ μέσω των παράνομων οργανώσεων, και για πρόσθετο λόγο ότι πιθανότατα βρίσκονται υπό τον Έλεγχο του εχθρού, είναι όχι απλώς αβέβαιος αλλά αδύνατος. Εξάλλου δεν μπορούμε και να περιμένουμε, πότε θα δεήσει ο αστικός πολιτικός κόσμος να μας νομιμοποιήσει. Εμείς πρέπει να πάρουμε την πρωτοβουλία, και η δημιουργημένη σημερινή πραγματικότητα στην πολιτική ζωή της χώρας μας υποδείχνει η ίδια ποιόν δρόμο ν’ ακολουθήσουμε.
7. Προτείνουμε, σαν συγκεκριμένο δρόμο για την νομιμοποίηση τού ΚΚΕ, το πέρασμα από τη νομιμοποίηση της οργάνωσης και δράσης των κομμουνιστών που βρίσκονται στην Ελλάδα με την ίδρυση ενός νόμιμου μαρξιστικού – λενινιστικού κόμματος, με τα παρακάτω χαρακτηριστικά: α) Να έχει σαν πρόγραμμα, το πρόγραμμα του κόμματος μέχρι το σοσιαλισμό, β) Να συγκροτηθεί πάνω στις λενινιστικές οργανωτικές αρχές. Να στελεχωθεί και γενικότερα, να αποτελεστεί από κομμουνιστές, παληούς είτε καινούργιους, γ) Για την ονομασία του, όπως και γενικά για όλα εκείνα τα τυπικά χαρακτηριστικά, που αποτελούν την πολιτική ταμπέλλα ενός κόμματος, να εκμεταλλευτούμε το γεγονός ότι στην Ελλάδα ποτέ δεν μπόρεσε ν’ αναπτυχθεί οπορτουνιστικό σοσιαλιστικό κόμμα και ο σοσιαλισμός δεν είναι ούτε συκοφαντημένος. Το νέο κόμμα πρέπει να κρατήσει τη σημαία του συνεπούς σοσιαλισμού, δ) Στις σχέσεις του με το ΚΚΕ: θα καθοδηγιέται, από το ΚΚΕ, δεν θάχει όμως καμιά άλλη οργανωτική σχέση μαζί του. Εκείνο πού θα πρέπει να διακηρύξει ανοιχτά, είναι, ότι το ΚΚΕ είναι αδελφό κόμμα, αλλά ότι δεν έχει μαζί του καμιά οργανωτική σχέση, ε) Στις σχέσεις του με την ΕΔΑ: θα παραμείνει μέσα σ’ αυτήν. Έτσι ή ΕΔΑ θα πάρει το χαρακτήρα συνασπισμού κομμάτων, πράγμα πού θα διευκολύνει την ενότητα, κάτω από τη στέγη της, πλατύτερων στρωμάτων.
8. Το ΚΚΕ, και ξένα αδέλφια κόμματα θα πρέπει να χαιρετίσουν την ίδρυση αυτού του καινούργιου κόμματος. Γενικά θα πρέπει να κάνουμε ξεκάθαρο στις μάζες ότι αυτό είναι η συνέχεια τού ΚΚΕ σήμερα στην Ελλάδα. Μετά την ίδρυσή του το ΚΚΕ θα πρέπει να αναγγείλει την αναστολή της λειτουργίας των παράνομων οργανώσεών του, και να καλέσει τούς κομμουνιστές να ενταχθούν στο νέο κόμμα. Έτσι θα έχουμε πετύχει την νομιμότητα σ’ ένα πρώτο στάδιο.
9. Για τον συγκεκριμένο τρόπο πού μπορεί να προχωρήσει το Κόμμα προς αυτήν την κατεύθυνση, έχουμε την εξής γνώμη: Σε μια συνεδρίαση της ΚΕ και όσο γίνεται πιο σύντομα να εγκριθεί το σχέδιο προγράμματος του ΚΚΕ. Αμέσως μετά και με βάση αυτό το πρόγραμμα, ν’ αρχίσουν κατ’ ευθείαν διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση, για την νομιμοποίησή μας, σαν ΚΚΕ. Ταυτόχρονα, ν’ αρχίσουν οι ζυμώσεις και οι πραχτικές ενέργειες για την ίδρυση του νέου κόμματος, στην Ελλάδα. Έτσι έκτος από τη σύγχυση που θα δημιουργηθεί στον εχθρό oι διαπραγματεύσεις θα βοηθήσουν για να σταθεροποιηθεί το νέο κόμμα. Μέχρι να πετύχουμε αυτή τη σταθεροποίηση οι παράνομες οργανώσεις μας, δεν υπάρχει κανένας λόγος να πάψουν να δουλεύουν.
10. Από ένα τέτοιο πολιτικό ελιγμό δεν υπάρχει περίπτωση να δημιουργηθεί σύγχυση μέσα στο λαό, είτε στους κομμουνιστές, μήπως πρόκειται δήθεν για διάλυση ή για διάσπαση τού κόμματος. Τόσο η στελέχωση και η καθοδήγηση τού νέου κόμματος, όσο και το πρόγραμμά του και οι αρχές του, κι ακόμα και η στάση του ΚΚΕ απέναντί του, δεν θα αφήνουν καμιά αμφιβολία γιατί πρόκειται. Σχετικά με την στελέχωσή του μπορεί να χρησιμοποιηθούν και στελέχη του Κόμματος που βρίσκονται στις φυλακές και στις εξορίες. Όπως δείχνει καθαρά η ζωή, ένας τέτοιος πολιτικός οργανισμός μπορεί, μια χαρά, να σταθεί στη νομιμότητα.
11. Ανεξάρτητα και σύγχρονα με τα παραπάνω, ή διατήρηση στην παρανομία οργανώσεων όπως η ΕΠΟΝ και το ΑΚΕ, δεν έχει κανένα νόημα. Πρέπει στο συντομότερο χρονικό διάστημα να δημιουργηθούν στην Ελλάδα νόμιμες κινήσεις με το ίδιο πρόγραμμα και η ΕΠΟΝ και το ΑΚΕ να διαλυθούν.
Το πρόγραμμα τής οργάνωσης της νεολαίας θα μπορούσε να λυθεί ακόμα και από μια ομοσπονδία των νεολαιών των πιο προοδευτικών κομμάτων. Όσο για το ΑΚΕ, είναι χαρακτηριστικό, ότι πριν τις εκλογές του Φλεβάρη, ο πρώην βουλευτής Δημητρακόπουλος είχε καταθέσει στον Άρειο Πάγο, δήλωση επανίδρυσής του, χωρίς να διωχθεί γι’ αυτό.
Οι παραπάνω γνώμες, βέβαια, δεν έχουμε την απαίτηση να θεωρηθούν σαν οριστικές ή τέλειες. Νομίζουμε όμως πως θάτανε πολύ χρήσιμο για το Κόμμα να συζητηθούν και να διερευνηθούν. Εμείς είμαστε έτοιμοι να δώσουμε συμπληρωματικές εξηγήσεις γραπτά είτε προφορικά. Εμείς επιφυλασσόμαστε σκεφτόμενοι περισσότερο και το ζήτημα αυτό να δώσουμε και όλα τα επιχειρήματα που στηρίζουν αυτή τη γνώμη μας.
Στις 18-24 Φλεβάρη 1957 πραγματοποιήθηκε στην Ρουμανία η 7η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ με την ευθύνη του Γραφείου της ΚΕ που είχε αναδειχτεί στην 6η Ολομέλεια ένα χρόνο πριν, όπου και καθαιρέθηκε ο Ν. Ζαχαριάδης από γραμματέας του ΚΚΕ.
Η 7η Πλατιά Ολομέλεια είναι η τελευταία κομματική διαδικασία που συμμετείχε ο Ζαχαριάδης, καθώς στα πλαίσια των αποφάσεών της διαγράφτηκε από το ΚΚΕ, ενώ αποφασίστηκε παράλληλα να διερευνηθεί αν ήταν πράκτορας. Αυτό το καθεστώς για τον πρώην γραμματέα μέχρι το 1967, χωρίς όμως να αποκατασταθεί όσο ζούσε, γεγονός που τον οδήγησε στην αυτοκτονία το 1973 σαν ύστατη πράξη πολιτικής διαμαρτυρίας. Στην 7η Πλατιά Ολομέλεια ο Ζαχαριάδης βρέθηκε αντιμέτωπος με το ίδιο πολιτικό κατηγορητήριο που αντιμετώπισε στην 6η ολομέλεια και πήρε το λόγο δυο φορές για να υπερασπιστεί την γραμμή και τον ρόλο στο ΚΚΕ. Από τους στενούς του συνεργάτες που συμμετείχαν στην Ολομέλεια σαν μέλη της ΚΕ και της ΚΕΕ, μόνο οι Μ. Πορφυρογέννης και Π. Δανιηλίδης δεν ψήφισαν την διαγραφή του. Καθαιρέθηκαν επίσης από την ΚΕ οι Βλαντάς και Γούσιας.
Στη διαδικασία αποκαταστάθηκαν σαν μέλη της ΚΕ οι Μ. Βαφειάδης και Δ. Βατουσιανός. Τακτικά μέλη της ΚΕ από αναπληρωματικά έγιναν οι Φ. Βέττας και Β. Ζάχος, ενώ προσλήφθηκαν σαν αναπληρωματικά μέλη της ΚΕ οι Λ. Τζεφρώνης, Π. Δημητρίου και Θ. Καρτσούνης. Τέλος εκλέχτηκε νέο Πολιτικό Γραφείο από τους Κ. Κολιγιάννη, Α. Γκρόζο, ο οποίος εκλέχτηκε και πρόεδρος της ΚΕ, Μ. Βαφειάδη, Λ. Στρίγκο, Κ. Θέο, Π. Ρούσσο και αναπληρωματικό τον φυλακισμένο στην Ελλάδα Γ. Ερυθριάδη.
Μαζί με τις σημαντικές αυτές οργανωτικές αποφάσεις, η 7η Ολομέλεια ψήφισε και Προγραμματική Διακήρυξη του ΚΚΕ, η οποία στηρίζεται στις στρατηγικές κατευθύνσεις του 20ού συνεδρίου του ΚΚΣΕ. Ο επαναστατικός δρόμος ουσιαστικά εγκαταλείπεται για να αντικατασταθεί από τον στόχο της δημοκρατικής αλλαγής για να ανατραπεί το καθεστώς της εξάρτησης, από μια πλατιά συμμαχία της εργατικής τάξης που φτάνει μέχρι την «εθνική αστική τάξη», που θεωρείται ότι εκφράζεται πολιτικά από τα κόμματα του Κέντρου. Αυτή η κατεύθυνση θα επικυρωθεί στο 8ο συνέδριο του ΚΚΕ το 1961 και θα αποτυπωθεί στο νέο πρόγραμμα του κόμματος. Σύμφωνα με τη Διακήρυξη είναι κοινωνική δύναμη που συγκρούεται με το καθεστώς της εξάρτησης, το οποίο στηρίζεται στην υποτελή και παρασιτική πτέρυγα της αστικής τάξης και τον ξένο παράγοντα, που εκπροσωπεί η Δεξιά της ΕΡΕ. Ουσιαστικά η τακτική της Αλλαγής και της ενότητας των δημοκρατικών δυνάμεων αναβαθμίζεται σε στρατηγική, καθώς σε ένα τοπίο που αυτό εννοείται από το ΚΚΣΕ, η επαναστατική στρατηγική είχε υποβαθμιστεί έτσι και αλλιώς σε απλές διακηρύξεις. Η πολιτική γραμμή της ΕΔΑ, που καθορίζεται από τα όρια των περιορισμών του μετεμφυλιακού καθεστώτος, γίνεται με αυτόν τον τρόπο στρατηγική του ΚΚΕ, γεγονός στο οποίο θα στηριχτεί και η διάλυση των παράνομων οργανώσεων του ΚΚΕ το 1958, αφού τα δύο κόμματα θα έχουν κοινό προγραμματικό πλαίσιο.
Διαβάστε και κατεβάστε τα πλήρη πρακτικά της 7ης Πλατιάς Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ (1957):
Στον περιθώριο του 20ού συνεδρίου του ΚΚΣΕ και σαν αποτέλεσμα των νέων προσανατολισμών της μετασταλινικής σοβιετικής ηγεσίας που επικύρωσε, συγκροτήθηκε Διεθνής Επιτροπή από εκπροσώπους των κομμάτων εξουσίας στις χώρες που φιλοξενούσαν Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες μετά την Εμφύλιο Πόλεμο και την ήττα του ΔΣΕ. Συγκεκριμένα συμμετείχαν το ΚΚΣΕ, το Ρουμανικό Κόμμα Εργαζομένων, το Πολωνικό Ενοποιημένο Εργατικό Κόμμα, το Ουγγρικό Κόμμα Εργαζομένω και τα ΚΚ Βουλγαρίας, Τσεχοσλοβακίας. Η συγκρότηση της Επιτροπής έγινε για να εξεταστούν οι επιστολές με καταγγελίες πολιτικών προσφύγων σε βάρος της ηγεσίας του ΚΚΕ και του γραμματέα του Ν. Ζαχαριάδη, οι οποίες αφορούσαν τα γεγονότα της Τασκένδης τον Σεπτέμβρη του 1955, αλλά όχι μόνο. Ουσιαστικά ξεκινούσε με αυτή τη διαδικασία η υλοποίηση της επιλογής για αντικατάσταση και στην περίπτωση του ΚΚΕ της ηγεσίας που ήταν ταυτισμένη με την περίοδο Στάλιν, ανεξάρτητα από τις προσπάθειες προσαρμογής στα νέα πολιτικά δεδομένα και τον αναπροσανατολισμό του ΚΚΣΕ.
Σε μια αντιστοιχία με την αποσταλινοποίηση και την καταγγελία της προσωπολατρείας στο 20ό συνέδριο ΚΚΣΕ, η Διεθνής Επιτροπή θα συνδυάσει τις καταγγελίες για υπαρκτά φαινόμενα οργανωτικής επιβολής και αυθαιρεσίας από την ηγεσία, τον εκδημοκρατισμό και την επιστροφή στις λενινιστικές αρχές για τη λειτουργία του ΚΚ, με μια ριζική στροφή στη ρητορική, αλλά και την πολιτική γραμμή, που σε διαφορετικές συνθήκες δεν θα μπορούσε να επιβληθεί. Η πολιτική της ειρηνικής συνύπαρξης και άμιλλας των κοινωνικών συστημάτων, ο κοινοβουλευτισμός και η στρατηγική για το ειρηνικό πέρασμα στο σοσιαλισμό στο όνομα της προσαρμογής στα εθνικά χαρακτηριστικά ερχόταν να επικυρώσουν στρατηγικές επιλογές που άρχισαν να υιοθετούνται μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αφήνοντας πίσω αντιφάσεις και ταλαντεύσεις που αποτυπώνονταν σε μια ρητορική που δεν εγκατέλειπε την επαναστατική προοπτική.
Αυτοί οι προσανατολισμοί προέκριναν για τα ΚΚ του δυτικού κόσμου μιας μορφής δημοκρατικής συνεργασίας με στόχο τη διακυβέρνηση, ένα μέτωπο με σοσιαλδημοκρατικές και πολιτικά κεντρώες δυνάμεις με βασική προϋπόθεση την απαγκίστρωση από τη λογική του Ψυχρού Πολέμου και την απομόνωση της ΕΣΣΔ και των πρόσφατα συγκροτημένων λαϊκών δημοκρατιών. Στην ελληνική περίπτωση αυτό ήταν η Δημοκρατική Ένωση όπου συνεργάστηκαν η ΕΔΑ με τα κόμματα του Κέντρου και μικρές δυνάμεις της Δεξιάς που ήρθαν σε ρήξη με την ΕΡΕ του Καραμανλή.
Η Διεθνής Επιτροπή κάλεσε με ευθύνη της την 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, στην οποία δεν δέχτηκε να παραστεί ο Ν. Ζαχαριάδης, ενώ είχαν κληθεί τα μέλη της ΚΕ που είχαν καθαιρεθεί και διαγραφεί τα προηγούμενα χρόνια, εκτός από τον Μ. Βαφειάδη. Εκεί παρουσιάστηκε σαν εισήγηση μια Ανακοίνωση της Διεθνούς Επιτροπής, ένα είδος κατηγορητηρίου που χρέωνε στον Ζαχαριάδη την επιλογή της εμφύλιας σύγκρουσης, σαν αποτέλεσμα ενός αριστερίστικου τυχοδιωκτισμού, ο οποίος συνεχίστηκε και μετά την ήττα του ΔΣΕ υπονομεύοντας το εργατικό κίνημα και τις προσπάθειες της ΕΔΑ, αντιδιεθνιστική δηλαδή αντισοβιετική στάση και εθνικισμό (δηλώσεις για αποδοχή τυχόν διεκδικήσεων στη Β. Ήπειρο και για τους δύο πόλους που επηρεάζουν την Ελλάδα, μεσογειακό/βρετανικό και ευρωπαϊκό-βαλκανικό/σοβιετικό) , ένα ανώμαλο αντιδημοκρατικό εσωκομματικό καθεστώς μέσα στο ΚΚΕ που έφτανε και στην εξόντωση εσωκομματικών αντιπάλων (Μπούλκες, εκτελέσεις στρατιωτικών του ΔΣΕ, Τασκένδη κ.ά.), τυχοδιωκτική στάση σε σχέση με τις παράνομες οργανώσεις που έβαλε σε κίνδυνο το μηχανισμό και τα στελέχη του ΚΚΕ.
Μετά την εισήγηση της Διεθνούς Επιτροπής τα μέλη της ΚΕ γενικά συντάχθηκαν με όσα πρότεινε, ακόμα και οι Μπαρτζώτας και Βλαντάς που βρέθηκαν στο στόχαστρο σαν άμεσοι συνεργάτες του Ζαχαριάδη (ο Γούσιας βρισκόταν στην Ελλάδα). Οι αποφάσεις ήταν ομόφωνες. Τα μέλη της ΚΕ είτε ακολουθούσαν απόψεις που δεν ασπάζονταν κάτω από την πίεση της παλιάς καθοδήγησης, είτε ήταν διαπαιδαγωγημένα να στηρίζουν την ηγεσία ανεξάρτητα από τις επιφυλάξεις, ειδικά στις κρίσιμες περιόδους των ένοπλων αναμετρήσεων του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ. Εξάλλου για ιδεολογικούς αλλά και περισσότερο πραγματιστικούς λόγους, δεν μπορούσαν να έρθουν σε σύγκρουση με το ΚΚΣΕ και τις προτάσεις του. Οι πολιτικοί πρόσφυγες βρίσκονταν σε απόλυτη εξάρτηση από τις κυβερνησεις της ΕΣΣΔ και των λαϊκών δημοκρατιών, όπως και οι ίδιοι σαν στελέχη… Έτσι όλο το δυναμικό που στήριξε τον Ν. Ζαχαριάδης και τους άμεσους συνεργάτες του στην 3η Συνδιάσκεψη του 1950 στην λογική των εσωκομματικών εκκαθαρίσεων, εμφανίστηκε να έχει στραφεί εναντίον στην 6η Ολομέλεια.
Αποφασίστηκε η καθαίρεση του Ζαχαριάδη από τη θέση του γενικού γραμματέα της ΚΕ και του Μπαρτζώτα από αυτή του γραμματέα, ενώ και οι δυο καθαιρέθηκαν και από το ΠΓ, το οποίο με άλλη απόφαση αντικαταστάθηκε με ένα νέο Γραφείο από τους Α. Γκρόζο σε ρόλο προεδρεύοντα, Κ. Κολιγιάννη (ουσιαστικά σαν γραμματέα), Στ. Κασιμάτη, Π. Υφαντή, Λ. Στρίγκο, Κ. Θέο και Π. Ρούσσο.
Ακυρώθηκε η διαγραφή από το ΚΚΕ των Μ. Βαφειάδη, Θ. Χατζή, Μ. Βατουσιανού, Θ. Μπράτσου και Δ. Παρτσαλίδης, ο οποίος αποκαταστάθηκε σαν μέλος της ΚΕ μαζί με τους Ζ. Ζωγράφο και Π. Μαυρομάτη και τους Φ. Βέττα και Μ. Τσάντη σαν αναπληρωματικά μέλη. ΤΟ νέο Γραφείο ανέλαβε να εξετάσει τους λόγους καθαίρεσης από την ΚΕ των Μ. Βαφειάδη, Θ. Χατζή, Μ. Βατουσιανού, Θ. Μπράτσου, Β. Βασβανά, Α. Μπλάνα. Παράλληλα ακυρώθηκαν οι αποφάσεις της 5ης Ολομέλειας για την Τασκένδη.
Τέλος προκηρύχτηκε το 8ο Συνέδριο με ανοιχτή ημερομηνία, το οποίο τελικά πραγματοποιήθηκε στο 1961.
Διαβάστε τα πρακτικά της 6ης Πλατιάς Ολομέλειας της ΚΕ και της ΚΕΕ του ΚΚΕ (1956) σε issuu
Διαβάστε και κατεβάστε τα πρακτικά της 6ης Πλατιάς Ολομέλειας της ΚΕ και της ΚΕΕ του ΚΚΕ (1956) σε scribd
Στην 5η Ολομέλεια της ΚΕ και της ΚΕΕ του ΚΚΕ που έγινε στις 26-28 του Δεκέμβρη 1955 στη Ρουμανία συμμετείχαν 21 τακτικά και αναπληρωματικά μέλη της ΚΕ και της ΚΕ Ελέγχου του ΚΚΕ:
1) Ακριτίδης Νίκος, 2) Βαϊνάς Παντελής, 3) Βλαντάς Δημήτρης, 4) Γκρόζος Απόστολος, 5) Δανιηλίδης Πολύδωρος, 6) Ζαχαριάδης Νίκος, 7) Θέος Κώστας, 8) Ιωαννίδης Γιάννης, 9) Καρράς Ηλίας, 10) Κολιγιάννης Κώστας, 11) Μακρίδης Θόδωρος, 12) Μπαρτζιώτας Βασίλης, 13) Παπαγεωργίου Δημήτρης (Βελισσάρης), 14) Παπαδόπουλος Βαγγέλης (Φωκάς), 15) Πορφυρογένης Μιλτιάδης, 16) Ρούσος Πέτρος, 17) Σινάκος Μιχάλης, 18) Σταθάς Λευτέρης (Κασιμάτης), 19) Στρίγκος Λεωνίδας, 20) Τρικαλινός Γιώργης, 21) Υφαντής Τάκης. Δεν πήραν μέρος ο Ζάχος Βασίλης που τον είχαν αποκλείσει και ο Ζυγούρας Μήτσος (Παλαιολόγου) που βρισκόταν για κομματική δουλειά στην Τασκένδη. Στη συζήτηση του πρώτου θέματος πήρε μέρος και ο Γιώργης, μέλος του ΠΓ του ΑΚΕΛ.
Όπως καταγράφεται στην έκδοση «Η 5η Ολομέλεια του ΚΚΕ» (Εκδόσεις της ΚΕ του ΚΚΕ, Δεκέμβρης 1955), η διαδικασία ασχολήθηκε με α) την κατάσταση στην Ελλάδα με εισηγητή τον Βασίλη Μπαρτζιώτα, β) το Σχέδιο Προγράμματος του ΚΚΕ και γ) οργανωτικά ζητήματα.
Ψηφίστηκαν πέρα από την πολιτική απόφαση και αποφάσεις για επιμέρους θέματα, α) τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και την ελληνική εξωτερική πολιτική, β) τη συνδικαλιστική δουλειά, γ) τη νεολαία, δ) το Κυπριακό, ε) μια δήλωση για το Γιουγκοσλαβικό, στ) απόφαση για τη σημασία και το ρόλο τον στρατού στο κίνημα και ζ) για τον «Ριζοσπάστη» και την έντυπη προπαγάνδα στην Ελλάδα. Εγκρίθηκαν χαιρετιστήρια στον Κυπριακό λαό και το ΑΚΕΛ και στον ηγέτη της ΛΔ Γερμανίας Βίλχελμ Πικ για τα 80χρονά του.
Οι πολιτικές αποφάσεις βρισκόταν στο ίδιο μήκος κύματος με τους νέους προσανατολισμούς του ΚΚΣΕ και εκφράζανε μια νέα λογική απέναντι στο Κέντρο. Σε αυτά τα πλαίσια το ΚΚΕ θα εγκρίνει την εκλογική συνεργασία το Φλεβάρη του 1956 της ΕΔΑ με τα κόμματα του Κέντρου, αλλά και το δεξιό Λαϊκό Κόμμα που αντιπολιτευόταν την ΕΡΕ του Καραμανλή. Έτσι συγκροτήθηκε ο συνασπισμός της της Δημοκρατικής Ένωσης που απέσπασε το 48,15% και βγήκε πρώτη δύναμη, αλλά χάρη στο καλπονοθευτικό «τριφασικό» εκλογικό σύστημα, η δεύτερη ΕΡΕ με 47,38% εξασφάλισε 165 και αυτοδύναμη κυβέρνηση. Σε συμβολικό επίπεδο την προσαρμογή του ΚΚΕ και του Ζαχαριάδη στη γραμμή του ΚΚΣΕ εκφράζει και η απόφαση για το γιουγκοσλαβικό που χαιρετίζει την αποκατάσταση των σχέσεων του Τίτο και της ΕΣΣΔ, αφήνοντας πίσω την πολεμική για το «πισώπλατο χτύπημα» του Τίτου στον ΔΣΕ που παρουσιάστηκε σαν βασική αιτία της ήττας στον Εμφύλιο.
Εγκρίθηκε επίσης καταρχήν το Σχέδιο Προγράμματος του ΚΚΕ, ενώ ανατέθηκε σε επιτροπή για παραπέρα επεξεργασία.
Αποφασίστηκε επίσης ο αποκλεισμός του Κώστα Κολιγιάννη από το ΠΓ και την ΚΕ του ΚΚΕ το ζήτημα του παραπέμφθηκε σε επόμενο αντιπροσωπευτικό σώμα. Ο Κολιγιάννης που είχε βρεθεί σε δυσμένεια και του είχε χρεωθεί η ευθύνη για τα πλήγματα στον παράνομο μηχανισμό στην Ελλάδα, είχε κάνει δυναμική εμφάνιση στην Ολομέλεια ενάντια στον Ν. Ζαχαριάδη με ενθάρρυνση των σοβιετικών, φτιάχνοντας το κλίμα αμφισβήτησης που θα επικαλεστεί στη συνέχεια το ΚΚΣΕ.
Ο Ν. Ζαχαριάδης θεωρώντας ότι μπορεί προσπεράσει και πάλι τις πιέσεις, προώθησε την απόφαση από την Ολομέλεια για τη σύγκληση της 4ης Συνδιάσκεψης ώστε να επαναλάβει μια νίκη σε βάρος της εσωκομματικής αμφισβήτησης όπως 5 χρόνια πριν με την 3η συνδιάσκεψη του ΚΚΕ. Αυτή απόφαση όμως δε θα υλοποιηθεί ποτέ. Η 5η Ολομέλεια ήταν η τελευταία με τον Ν. Ζαχαριάδη γραμματέα του ΚΚΕ.
Κεντρικής σημασίας για την 5η Ολομέλεια ήταν η απόφαση για τα γεγονότα του Σεπτέμβρη 1955 στην Τασκένδη. Η σύγκρουση για τον έλεγχο της οργάνωσης του ΚΚΕ στην Τασκένδη δεν είχε μεγάλη σημασία μόνο λόγω του μεγάλου της μεγέθους, καθώς ήταν ουσιαστικά η μαζικότερη. Θα έκρινε την εξέλιξη της προσπάθειας να αμφισβητηθεί η ηγεσία του ΚΚΕ και ο Ν. Ζαχαριάδης από ένα ετερόκλητο μάλλον φάσμα διαφωνούντων ή απλά δυσαρεστημένων στελεχών, που είχαν όμως την υποστήριξη του ΚΚΣΕ. Η απόφαση θίγει με ήπιους τόνους αλλά με σαφήνεια την εμπλοκή των σοβιετικών αρχών στις εσωκομματικές συγκρούσεις που πήραν τη διάσταση βίαιης αντιπαράθεσης, καθώς αναφέρει ότι οι διαφωνούντες που χαρακτηρίζονται σαν μια φράξια που «δε θα μπορούσε να πετύχει τίποτα αν δεν είχε την υποστήριξη ορισμένων τοπικών Σοβιετικών συντρόφων, που ένα μέρος τους είχε πειστεί ότι η φράξια είναι το πιο γερό και φιλοσοβιετικό κομμάτι της ΚΟΤ που πρέπει να το υποστηρίξουν και να το βοηθήσουν». Η υποστήριξη των σοβιετικών επέτρεψε τη συσπείρωση όσων διαφωνούσαν και ήταν δυσαρεστημένοι, όσων δεν πήραν απαντήσεις για την ήττα του ΔΣΕ αλλά και για το καθεστώς της πολιτικής εξορίας πολύ μακριά από την Ελλάδα. Η σοβιετική βοήθεια επέτρεψε επίσης να εκφραστεί η δυσαρέσκεια με τη μορφή μιας πολιτικής πλατφόρμα, η οποία προσαρμοσμένη στους νέους προσανατολισμούς του ΚΚΣΕ στη μετασταλινική περίοδο, τοποθετούνταν απέναντι στη γραμμή Ζαχαριάδη που τον κατηγορούσε για αριστερισμό και τυχοδιωκτισμό, με κορυφαίο το δεύτερο αντάρτικο και τον αγώνα του ΔΣΕ. Ήταν μια επικαιροποιημένη και συγκροτημένη μορφή των διαφωνιών που είχαν εκφράσει στελέχη όπως ο Βαφειάδης, ο Παρτσαλίδης, ο Καραγιώργης κ.ά. που βρέθηκαν μετά στο περιθώριο, ενώ ο Καραγιώργης εξοντώθηκε με άθλιο τρόπο. Αυτή η αντίληψη μπόρεσε να κερδίσει και εκείνο το δυναμικό του ΚΚΕ που στοχοποιήθηκε ή απλά ασφυκτιούσε από το εσωκομματικό καθεστώς και την οργανωτική επίλυση των πολιτικών διαφορών που είχε υποβαθμίσει τη δημοκρατία και την πολιτική συζήτηση. Η 5η Ολομέλεια αντιμετώπισε τους διαφωνούντες όπως και τις προηγούμενες αντίστοιχες περιπτώσεις σαν ανήθικα και διαλυτικά στοιχεία που είχαν συνθηκολογήσει πολιτικά, ενώ θα τους συνδέσει και τον Μπέρια και τα στελέχη της ηγεσίας που έχασαν τη μάχη για την ηγεσία του ΚΚΣΕ μετά το θάνατο του Στάλιν. Λίγες βδομάδες μετά την 5η Ολομέλεια θα συνέλθει τον Φλεβάρη του 1956 το 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ όπου θα επικυρωθεί ο νέος προσανατολισμός της «ειρηνικής συνύπαρξης» και η εγκατάλειψη του επαναστατικού δρόμου για χάρη μιας γραμμής εθνικών δρόμων για το σοσιαλισμό που παραπέμπουν σε έναν κοινοβουλευτικό αγώνα, ο οποίος σε μεγάλο βαθμό ήταν ήδη η στρατηγική των μεγαλύτερων ΚΚ στη Δύση. Από αυτό το συνέδριο και τις συζητήσεις που έγιναν στο περιθώριό του με την αντιπροσωπεία του ΚΚΕ και τον ίδιο τον Ν. Ζαχαριάδη θα προέλθει η επέμβαση στα εσωτερικά του ΚΚΕ από τα 6 κόμματα εξουσίας της ΕΣΣΔ και των Λαϊκών Δημοκρατιών που φιλοξενούσαν τους πολιτικούς πρόσφυγες από την Ελλάδα. Η επέμβαση θα πάρει τη μορφή της 6ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ που έγινε τον Μάρτη του 1956 με αφορμή γράμματα προς το ΚΚΣΕ από μέλη του ΚΚΕ που καταγγέλλανε τη στάση της ηγεσίας στα γεγονότα της Τασκένδης. Στην 6η ολομέλεια, απόντος του Ζαχαριάδη, το ίδιο σώμα που ψήφισε την απόφαση για την Τασκένδη το Δεκέμβρη του 1955, θα δικαιώσει την άλλη πλευρά, θα καθαιρέσει τον Ν. Ζαχαριάδη και τον κύκλο στελεχών γύρω του και θα επιβάλλει αλλαγή πλεύσης στη γραμμή του ΚΚΕ. Για τον Ν. Ζαχαριάδη άρχιζε μια μοναχική πορεία υπεράσπισης της δράσης που είχε σαν τραγικό επίλογο την αυτοκτονία του 1.8.1973.
Διαβάστε τα υλικά της 5ης Ολομέλειας της ΚΕ και της ΚΕΕ του ΚΚΕ (Δεκέμβρης 1955):
Με απόφαση της η 4η Πλατιάς Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ στις 12-14 Δεκέμβρη του 1953 να δώσει στη δημοσιότητα το Σχέδιο Προγράμματος του ΚΚΕ προκειμένου να συζητηθεί σε μια διαδικασία διαλόγου που θα ολοκληρωνόταν στο 8ο Συνέδριο του κόμματος όταν αυτό θα γινόταν.
Ήταν μια προσπάθεια να δοθεί μια συγκεκριμένη κατεύθυνση με στρατηγικά χαρακτηριστικά στην δράση του ΚΚΕ μετά την ήττα του ΔΣΕ. Κάτι που ήταν και το μεγάλο έλλειμμα της 3ης Συνδιάσκεψης του ΚΚΕ το 1950 που ουσιαστικά ήταν προσανατολισμένη στις εσωκομματικές αμφισβητήσεις της ηγεσίας και των επιλογών μετά το τέλος της Κατoχής και την Απελευθέρωση το 1944.
Η επεξεργασία του σχεδίου προγράμματος συμπίπτει με τη ρευστή περίοδο μετά το θάνατο του Στάλιν (Μάρτης 1953) και τις τάσεις αναπροσανατολισμού στο κομμουνιστικό κίνημα. Με αντιφατικό τρόπο και με πνεύμα αναζήτησης, ο γραμματέας του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδης και η ηγεσία του κόμματος περιγράφουν με νέο τρόπο το χαρακτήρα της μελλοντικής επανάστασης στην Ελλάδα: όταν το εργατικό κίνημα θα οδηγήσει την κοινωνική σε επαναστατική ανατροπή, αυτή θα είναι «λαϊκοδημοκρατική-σοσιαλιστική» και όχι αστικοδημοκρατική σύμφωνα με το ξεπερασμένο ισχύον τότε πρόγραμμα του ΚΚΕ. Τονιζόταν μάλιστα πως η «εξουσία που θα δημιουργήσει θα είναι η Λαϊκή Δημοκρατία, που θα εκτελεί λειτουργίες της δικτατορίας του προλεταριάτου». Άρα δεν έμπαινε θέμα τακτικής συμμαχίας με αστικές «προοδευτικές» δυνάμεις και το ΚΚΕ επιχειρούσε να συνεχίσει στην αντίληψη για τις συμμαχίες που είχε στον Εμφύλιο Πόλεμο.
Αυτές οι επιλογές συνάντησαν την αντίδραση των σοβιετικών. Έτσι περίπου ένα χρόνο μετά η ΚΕ του ΚΚΕ ανακοίνωσε πως αποσύρει το Σχέδιο Προγράμματος από τη συζήτηση, καθώς η σχετική θέση για το χαρακτήρα της επανάστασης «μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην παραπέρα συσπείρωση και πάλη των πατριωτικών-δημοκρατικών δυνάμεων» (Απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ, 22.11.1954). Έτσι ματαιώθηκε η διαδικασία επεξεργασίας προγράμματος καθώς το σκέλος της Απόφασης για την διαμόρφωση νέου σχεδίου δεν υλοποιήθηκε.
Το Φλεβάρη του 1956 μάλιστα το ΚΚΕ στήριξε τη συγκρότηση Δημοκρατικής Ένωσης και την εκλογική συνεργασία της ΕΔΑ με τα κόμματα του Κέντρου, αλλά και το δεξιό Λαϊκό Κόμμα που αντιπολιτευόταν την ΕΡΕ του Καραμανλή. Η Δημοκρατική Ένωση αν και έλαβε 48,1% έναντι 47,3% της ΕΡΕ, βρέθηκε πίσω σε έδρες χάρη στο καλπονοθευτικό εκλογικό σύστημα που εφαρμόστηκε, το λεγόμενο «τριφασικό». Ένα μήνα μετά με πρωτοβουλία των σοβιετικών, που δεν αρκούνταν στην αλλαγή πολιτικής, ο Ζαχαριάδης καθαιρείται στην 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ που έγινε ευθύνη της επιτροπής των κομμάτων εξουσίας από την ΕΣΣΔ και τις Λαϊκές Δημοκρατίες και την ΕΣΣΔ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΚΕ (1953):
4η ΠΛΑΤΙΑ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΥ ΚΚΕ
12-14 ΔΕΚΕΜΒΡΗ 1953
Σχέδιο Προγράμματος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας
Ανακοίνωση της Επιτροπής Προγράμματος του ΚΚΕ
Η Επιτροπή Προγράμματος του ΚΚΕ που έβγαλε η 4η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ και της ΚΕΕ του ΚΚΕ, δούλεψε παραπέρα το Σχέδιο Προγράμματος, που ψήφισε κατ’ αρχήν η Ολομέλεια και σύμφωνα με τις υποδείξεις και παρατηρήσεις της.
Στην 4η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ το Δεκέμβρη του 1953 εγκρίθηκε το Σχέδιο Προγράμματος για να αποσυρθεί με νέα απόφαση της ΚΕ το Νοέμβρη του 1954 κατόπιν υπόδειξης του ΚΚΣΕ (στη φωτογραφία το εξωφύλλο με τα υλικά για την πολιτική απόφαση της 4ης Πλατιάς Ολομέλειας)
Η Επιτροπή δίνει στη δημοσιότητα το Σχέδιο Προγράμματος του ΚΚΕ για να συζητηθεί απ’ όλο το κόμμα, τους λαϊκούς αγωνιστές, τη διανόησή μας και το λαό για την παραπέρα επεξεργασία του. Το Σχέδιο Προγράμματος του ΚΚΕ θα ’ρθει στο 8ο Συνέδριο του ΚΚΕ για τελική ψήφισή του.
Σύμφωνα με την απόφαση της 4ης Πλατιάς Ολομέλειας η συζήτηση θα γίνει σε όλα τα κομματικά όργανα και οργανώσεις, από τους αγωνιστές που βρίσκονται στις φυλακές και εξορίες, από τον κομματικό τύπο και από κάθε άλλο όργανο μαζικής διαφώτισης.
Στη συζήτηση καλούνται να πάρουν μέρος όλα τα μέλη και στελέχη του κόμματος, λέγοντας τη γνώμη τους με προτάσεις μέσω των οργανώσεων των, με γράμματα στο κόμμα, με άρθρα στον τύπο κλπ., πάνω στο σύνολο του Σχεδίου Προγράμματος και σ’ οποιοδήποτε μερικότερο ζήτημά του.
Οι εφημερίδες και τα περιοδικά του ΚΚΕ θα διαθέσουν τον αναγκαίο χώρο για τη συζήτηση του Σχεδίου Προγράμματος του ΚΚΕ.
Οι Κομματικές Επιτροπές και οι συντακτικές επιτροπές των δημοσιογραφικών οργάνων του ΚΚΕ να οργανώσουν έτσι τη δουλειά, ώστε η συζήτηση να πάρει τον πιο μαζικό χαρακτήρα, να στερεώσει ακόμα πιο πολύ τους δεσμούς του κόμματος με το λαό, να ανεβάσει ακόμα πιο ψηλά το ιδεολογικό επίπεδο και το αγωνιστικό πνεύμα των μελών του ΚΚΕ,
Η Επιτροπή Προγράμματος θα θέσει υπόψη της 5ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ την πορεία της συζήτησης πάνω στο Σχέδιο Προγράμματος του ΚΚΕ.
Εισαγωγικό σημείωμα στο Σχέδιο Προγράμματος του ΚΚΕ
Η 3η Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ έγινε στις 10-14 Οκτώβρη του 1950. Το πρώτο αφορούσε τη συζήτηση πάνω στο εισήγηση του Ν. Ζαχαριάδη με τίτλο «Δέκα χρόνια πάλης. Συμπεράσματα-διδάγματα-καθήκοντα» με θέμα την αποτίμηση της δεκαετίας 1940-50. Είχε ήδη δημοσιευτεί το άρθρο του Ζαχαριάδης με τον ίδιο τίτλο σαν βασικό υλικό για τη Συνδιάσκεψη.
Το σώμα απασχόλησε σαν δεύτερο θέμα η οργάνωση της ζωής των πολιτικών προσφύγων, μαχητών του ΔΣΕ, αλλά και αμάχων, που αντιμετώπιζαν μια σειρά από επείγοντα προβλήματα για τα οποία το ΚΚΕ προσπαθούσε να μεριμνήσει από κοινού με τις λαϊκές δημοκρατίες που ανέλαβαν να τους φιλοξενήσουν. Τρίτο θέμα ήταν τα οργανωτικά ζητήματα με βασικό τη λήψη μέτρων κατά στελεχών που κατηγορήθηκαν για αντικομματική στάση και τη συμπλήρωση της ΚΕ που είχε αδυνατήσει μετά τις απώλειες στις μάχες, αλλά και τα πειθαρχικά μέτρα.
Η 3η Συνδιάσκεψη κινήθηκε στη γραμμή του άρθρου του Ν. Ζαχαριάδη «Δέκα χρόνια πάλης. Συμπεράσματα-διδάγματα-καθήκοντα» κλείνοντας τη συζήτηση της αποτίμησης με ένα τρόπο που άφηνε έξω από τις επιλογές της ηγεσίας του ΚΚΕ τις ευθύνες για τη διπλή ήττα της Αντίστασης και του ΔΣΕ, επικεντρώνοντας στην ηγεσία υπό τον Γ. Σιάντο στη διάρκεια της Κατοχής, ο οποίος και χαρακτηρίστηκε χαφιές και στον Τίτο, που είχε έρθει σε ρήξη με τον Στάλιν και την ΕΣΣΔ. Παράλληλα υπερασπίστηκε όλες τις βασικές επιλογές του ΚΚΕ από το τέλος της Κατοχής που τέθηκε το θέμα της εξουσίας μετά την απελευθέρωση και κυρίως την επιλογή να υπογραφεί η Συμφωνία της Βάρκιζας. Κατηγορήθηκαν με πρωτοφανείς χαρακτηρισμούς μια σειρά από άλλα στελέχη, με πρώτο τον καπετάνιο του ΕΛΑΣ Α. Βελουχιώτη, για τον οποίο δεκαετίες αργότερα το ΚΚΕ δέχτηκε ότι είχε δίκιο όταν απέρριψε τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Παράλληλα δεν δόθηκαν απαντήσεις για τα ακραία φαινόμενα αυθαιρεσίας από στελέχη του ΚΚΕ τα οποία κόστισαν και ζωές, όπως για παράδειγμα στο στρατόπεδο του Μπούλκες.
Η υπεράσπιση του επαναστατικού δρόμου και της ένοπλης πάλης απέναντι σε γραμμές συμβιβασμού που διακριτικά υποστήριζαν σοβιετικοί παράγοντες ενθαρρύνοντας τη σχετική κριτική στελεχών, συνοδεύτηκε από την απαίτηση να μείνουν στο απυρόβλητο όλες οι κρίσιμες επιλογές της ηγεσίας, αλλά και από ανεδαφικές εκτιμήσεις για τη δυνατότητα σύντομα να ανακάμψει το επαναστατικό κίνημα στην Ελλάδα.
Οι αποφάσεις προσανατολισμένες, καθώς ήταν στο εσωτερικό του ΚΚΕ δεν έδωσαν ένα πλαίσιο πάλης, για το λαϊκό κίνημα μετά την ήττα του ΔΣΕ στις δύσκολες συνθήκες του μετεμφυλιακού καθεστώτος. Το γεγονός αυτό δημιουργούσε πρόσθετες δυσκολίες σε ένα κλίμα κρατικής τρομοκρατίας, εξοριών, φυλακίσεων και εκτελέσεων. Μέσα από δύσκολη διαδρομή και εσωτερικές κρίσεις η Αριστερά θα ανοίξει το δρόμο για την ανάταση των λαϊκών και εργατικών αγώνων τη δεκαετία του 1960, με πρωταγωνιστή τη νεολαία που δεν είχε την εμπειρία της ήττας.
21aristera 