Το Νέο Κόμμα της Αριστεράς: τα υλικά του 1ου συνεδρίου της Ε.ΑΡ. (άνοιξη 1987)

Την άνοιξη του 1987 εκδόθηκαν σε μπροσούρα τα υλικά για το ιδρυτικό συνέδριο ενός νέου κόμματος της Αριστεράς με βάση τις αποφάσεις του 4ου και τελευταίου συνεδρίου του ΚΚΕ Εσωτερικού το 1986. Η διαδικασία οδήγησε στην ίδρυση της Ελληνικής Αριστεράς (Ε.ΑΡ.) από την ηγεσία του Λεωνίδα Κύρκου με τη συμμετοχή και στήριξη των πρωταγωνιστών του ευρωκομμουνιστικού ρεύματος. Η μειοψηφία σχημάτισε το ΚΚΕ εσ.-Ανανεωτική Αριστερά υπό την ηγεσία του Γιάννη Μπανιά τελευταίου γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ Εσ., η οποία μετεξελίχτηκε σε ΑΚΟΑ το 1992 και το 2013 αυτοδιαλύθηκε στα πλαίσια του ΣΥΡΙΖΑ.

Η Ε.ΑΡ. στο γενικότερο κλίμα που διαμόρφωσε η φθορά του ΠΑΣΟΚ και ο εκφυλισμός του οράματος της για Αλλαγής, καθώς και η Περεστρόικα στην ΕΣΣΔ του Γκορμπατσόφ, εκπροσώπησε μια κατεύθυνση αποκομμουνιστικοποίησης της Αριστεράς δίνοντας τέλος στη συζήτηση περί κομμουνιστικής ανανέωσης και παράλληλα στην προσπάθεια του ευρωκομμουνισμού για γέφυρες με τη σοσιαλδημοκρατία έδωσε ένα τέλος με ουσιαστική προσχώρηση σε αυτή, κρατώντας όμως αποστάσεις από την εργατική κληρονομιά της. Παράλληλα ήταν σημαντική η επίδραση νεοφιλελεύθερων αντιλήψεων, όπως συναίνεση, η κριτική στον «κρατισμό» και η επίκληση της ανάγκης για «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις». Η ΕΑΡ έφερε μια έντονα διαχειριστική αντίληψη στην Αριστερά, με βασική πλευρά την αποδοχή των συσχετισμών, τον κυβερνητισμό, την επίκληση του άμεσου αποτελέσματος και την απαξίωση της επαναστατικής ρήξη ως ουτοπίας. Στη φθορά του ΠΑΣΟΚ απαντούσε με τη διεκδίκηση από την Αριστερά του ρόλου της σοσιαλδημοκρατικής δύναμης αστικής διακυβέρνησης.

Η συγκρότηση της ΕΑΡ επέδρασε, ως ένα είδος πειράματος, στη συζήτηση για τη μετεξέλιξη το 1989 της μεγάλης δύναμης του ευρωκομμουνιστικού ρεύματος, του Ιταλικού ΚΚ, σε ένα κόμμα της Αριστεράς (Δημοκρατικό Κόμμα της Αριστεράς) και στη συνέχεια της φιλελεύθερης κεντροαριστεράς, το σημερινό Δημοκρατικό Κόμμα.

Αν και η πρωτοβουλία αυτή, που είχε τη σφραγίδα του Λ. Κύρκου, αποδιάρθρωσε οργανωτικά το χώρο της κομμουνιστικής ανανέωσης, η ΕΑΡ παρά τις μικρές της δυνάμεις άσκησε και ασκεί μεγάλη επίδραση στην Αριστερά. Θα αποτελέσει και το όχημα για τη μετατόπιση του ΚΚΕ σε λογικές διαχείρισης του καπιταλισμού και σοσιαλδημοκρατικές αντιλήψεις, μέσα από τη συμμαχία στη συγκρότηση του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου το Δεκέμβρη του 1988 στη βάση του Κοινού Πορίσματος ΚΚΕ-ΕΑΡ. Η εγκατάλειψη του «Κ»  που σήμανε παραίτηση από τη διεκδίκηση της κληρονομιάς του κομμουνιστικού κινήματος από το ΚΚΕ και η Περεστρόικα έκαναν αποδεκτή ή ανεκτή από το χώρο του ΚΚΕ μια τέτοια επιλογή. Η ηγεμονία των αντιλήψεων που διαπερνούσαν το πλαίσιο ΕΑΡ ήταν ευρύτερη από την αποδοχή της σαν συμμάχου για ένα συνασπισμό αριστερών δυνάμεων, για αυτό συναίνεσε και η πτέρυγα της ηγεσίας του ΚΚΕ που ήρθε σε ρήξη με τους «ανανεωτικούς» όταν συμμάχησαν το  1991 με την ΕΑΡ ώστε να διαχυθεί το ΚΚΕ στο Συνασπισμό. Η συμμετοχή στις κυβερνήσεις Τζανετάκη με τη ΝΔ και την Οικουμενική υπό τον Ζολώτα με ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, επιτάχυναν και επισφράγισαν τη στροφή. Η Ανταρσία της ΚΝΕ το 1989, η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού που εξαφάνισε το κύρος της Περεστρόικα και η αντίδραση της βάσης του ΚΚΕ οδήγησαν στη διάσπαση το ΚΚΕ και το Συνασπισμό. Στα επόμενα χρόνια η αυτοτελής πορεία του ΣΥΝ σαν ενιαίου κόμματος των ευρωκομμουνιστών της ΕΑΡ και της διαχειριστικής πτέρυγας του ΚΚΕ, καθορίστηκε από ιδέες που η ΕΑΡ έφερε στο προσκήνιο, από τον κυβερνητισμό και τον ευρωπαϊσμό μέχρι τον οργανωτικό φιλελευθερισμό και την εργαλειακή αντίληψη για το μαζικό κίνημα, αλλά κυρίως την επιμονή για άρνηση της επαναστατικής τομής σαν προϋπόθεση για κοινωνικές ανατροπές.

Σε ένα βαθμό η εξέλιξη και κυβερνητική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ δείχνει το βάρος και την ισχυρή επίδραση των ιδεών της ΕΑΡ.

Η μπροσούρα περιείχε τις προτάσεις για Προγραμματική Διακήρυξη και Καταστατικές Αρχές, τη διαδικασία και το χρονοδιάγραμμα του ιδρυτικού συνεδρίου, τη σύνθεση της Κεντρικής Πολιτικής Οργανωτικής Επιτροπής και μια δήλωση στήριξης από ανένταχτες προσωπικότητες του χώρου:

Οι Στόχοι του Έθνους: Απόφαση-Διακήρυξη της κε του ΚΚΕ (εσ.)

Οι Στόχοι του Έθνους είναι το προγραμματικό κείμενο του ΚΚΕ εσωτερικού αμέσως μετά τη μεταπολίτευση. Άμεση συνέχεια του κειμένου αποτέλεσε η ΕΑΔΕ, η στρατηγική της Εθνικής Αντιδικτατορικής Δημοκρατικής Ενότητας και το άνοιγμα σε δυνάμεις ακόμη και της αντιχουντικής δεξιάς. Το κείμενο, με καθοριστική τη συμβολή του Λεωνίδα Κύρκου στη διαμόρφωσή του, χαρακτήρισε το ΚΚΕ εσ. και τη συζήτηση εντός του από τα χρόνια που ακολούθησαν τη δικτατορία του 1967 μέχρι και τη διάλυση του κόμματος το 1986.

Είχε προηγηθεί στη διάρκεια της χούντας η εκδήλωση ενδιαφέροντος για τη συμμετοχή στη λεγόμενη «φιλελευθεροποίηση» του Μαρκεζίνη, ο οποίος ετοίμαζε μια παρωδία εκλογών για διασώσει το χουντικό καθεστώς, την οποία ματαίωσε η εξέγερση του Πολυτεχνείου με συμβολή και των φοιτητών του ΚΚΕ εσ.

Με το κείμενο αυτό το κυρίαρχο ρεύμα στο ΚΚΕ εσ. επιχειρεί να διαμορφώσει το πλαίσιο της ελληνικής εκδοχής του ευρωκομμουνισμού. Στην πράξη έμοιαζε να προσπαθεί να επαναφέρει την πολιτική φυσιογνωμία της προδικτατορικής ΕΔΑ, κάτι που στην εποχή της μεταπολίτευσης αποξένωσε από ριζοσπαστικές δυνάμεις το ΚΚΕ εσ. και έδωσε το προβάδισμα στο ΚΚΕ στην έκφραση του κομμουνιστικού κινήματος.

Τόσο το κείμενο, όσο κυρίως η εξέλιξη των πραγμάτων, η στάση των ανθρώπων και η φυσιογνωμία των πολιτικών ρευμάτων, έδειξαν ότι τελικά το εγχείρημα ήταν μια απόπειρα να κλείσει το χάσμα ανάμεσα στο κομμουνιστικό και το σοσιαλιστικό κίνημα, με την ιδεολογική υποταγή του πρώτου στο δεύτερο, ακόμη και όταν αυτό υιοθετούσε όλο και περισσότερο νεοφιλελεύθερες και νεοσυντηρητικές απόψεις, ειδικά με την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Για την ανάπτυξη της Αντίστασης. Για την ανανέωση του ΚΚΕ: Γνώμες κρατούμενων κομμουνιστών (έκδοση ΚΚΕ Εσωτ.)

Το βιβλίο «Για την ανάπτυξη της Αντίστασης. Για την ανανέωση του ΚΚΕ: Γνώμες κρατούμενων κομμουνιστών» είναι μια έκδοση της ΚΟΜΕΠ το 1971.
Η επανέκδοση της Κομμουνιστικής Επιθεώρησης και η έκδοση του έργου εντάσσεται στα πλαίσια της αντιδικτατορικής πάλης, αλλά και της ανασυγκρότησης μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ το 1968 της πτέρυγας που ακολούθησε το Γραφείο Εσωτερικού στο ΚΚΕ Εσωτερικού.

View this document on Scribd