Η 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (1955): η τελευταία με γραμματέα τον Ν. Ζαχαριάδη

Στην 5η Ολομέλεια της ΚΕ και της ΚΕΕ του ΚΚΕ που έγινε στις 26-28 του Δεκέμβρη 1955 στη Ρουμανία συμμετείχαν 21 τακτικά και αναπληρωματικά μέλη της ΚΕ και της ΚΕ Ελέγχου του ΚΚΕ:

1) Ακριτίδης Νίκος, 2) Βαϊνάς Παντελής, 3) Βλαντάς Δημήτρης, 4) Γκρόζος Απόστολος, 5) Δανιηλίδης Πολύδωρος, 6) Ζαχαριάδης Νίκος, 7) Θέος Κώστας, 8) Ιωαννίδης Γιάννης, 9) Καρράς Ηλίας, 10) Κολιγιάννης Κώστας, 11) Μακρίδης Θόδωρος, 12) Μπαρτζιώτας Βασίλης, 13) Παπαγεωργίου Δημήτρης (Βελισσάρης), 14) Παπαδόπουλος Βαγγέλης (Φωκάς), 15) Πορφυρογένης Μιλτιάδης, 16) Ρούσος Πέτρος, 17) Σινάκος Μιχάλης, 18) Σταθάς Λευτέρης (Κασιμάτης), 19) Στρίγκος Λεωνίδας, 20) Τρικαλινός Γιώργης, 21) Υφαντής Τάκης. Δεν πήραν μέρος ο Ζάχος Βασίλης που τον είχαν αποκλείσει και ο Ζυγούρας Μήτσος (Παλαιολόγου) που βρισκόταν για κομματική δουλειά στην Τασκένδη. Στη συζήτηση του πρώτου θέματος πήρε μέρος και ο Γιώργης, μέλος του ΠΓ του ΑΚΕΛ.

Όπως καταγράφεται στην έκδοση «Η 5η Ολομέλεια του ΚΚΕ» (Εκδόσεις της ΚΕ του ΚΚΕ, Δεκέμβρης 1955), η διαδικασία ασχολήθηκε με α) την κατάσταση στην Ελλάδα με εισηγητή τον Βασίλη Μπαρτζιώτα, β) το Σχέδιο Προγράμματος του ΚΚΕ και γ) οργανωτικά ζητήματα.

Ψηφίστηκαν πέρα από την πολιτική απόφαση και αποφάσεις για επιμέρους θέματα, α) τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και την ελληνική εξωτερική πολιτική, β) τη συνδικαλιστική δουλειά, γ) τη νεολαία, δ) το Κυπριακό, ε) μια δήλωση για το Γιουγκοσλαβικό, στ) απόφαση για τη σημασία και το ρόλο τον στρατού στο κίνημα και ζ) για τον «Ριζοσπάστη» και την έντυπη προπαγάνδα στην Ελλάδα. Εγκρίθηκαν χαιρετιστήρια στον Κυπριακό λαό και το ΑΚΕΛ και στον ηγέτη της ΛΔ Γερμανίας Βίλχελμ Πικ για τα 80χρονά του.

Οι πολιτικές αποφάσεις βρισκόταν στο ίδιο μήκος κύματος με τους νέους προσανατολισμούς του ΚΚΣΕ και εκφράζανε μια νέα λογική απέναντι στο Κέντρο. Σε αυτά τα πλαίσια το ΚΚΕ θα εγκρίνει την εκλογική συνεργασία το Φλεβάρη του 1956 της ΕΔΑ με τα κόμματα του Κέντρου, αλλά και το δεξιό Λαϊκό Κόμμα που αντιπολιτευόταν την ΕΡΕ του Καραμανλή. Έτσι συγκροτήθηκε ο συνασπισμός της της Δημοκρατικής Ένωσης που απέσπασε το 48,15% και βγήκε πρώτη δύναμη, αλλά χάρη στο καλπονοθευτικό «τριφασικό» εκλογικό σύστημα, η δεύτερη ΕΡΕ με 47,38% εξασφάλισε 165 και αυτοδύναμη κυβέρνηση. Σε συμβολικό επίπεδο την προσαρμογή του ΚΚΕ και του Ζαχαριάδη στη γραμμή του ΚΚΣΕ εκφράζει και η απόφαση για το γιουγκοσλαβικό που χαιρετίζει την αποκατάσταση των σχέσεων του Τίτο και της ΕΣΣΔ, αφήνοντας πίσω την πολεμική για το «πισώπλατο χτύπημα» του Τίτου στον ΔΣΕ που παρουσιάστηκε σαν βασική αιτία της ήττας στον Εμφύλιο.

Εγκρίθηκε επίσης καταρχήν το Σχέδιο Προγράμματος του ΚΚΕ, ενώ ανατέθηκε σε επιτροπή για παραπέρα επεξεργασία.

Αποφασίστηκε επίσης ο αποκλεισμός του Κώστα Κολιγιάννη από το ΠΓ και την ΚΕ του ΚΚΕ το ζήτημα του παραπέμφθηκε σε επόμενο αντιπροσωπευτικό σώμα. Ο Κολιγιάννης που είχε βρεθεί σε δυσμένεια και του είχε χρεωθεί η ευθύνη για τα πλήγματα στον παράνομο μηχανισμό στην Ελλάδα, είχε κάνει δυναμική εμφάνιση στην Ολομέλεια ενάντια στον Ν. Ζαχαριάδη με ενθάρρυνση των σοβιετικών, φτιάχνοντας το κλίμα αμφισβήτησης που θα επικαλεστεί στη συνέχεια το ΚΚΣΕ.

Ο Ν. Ζαχαριάδης θεωρώντας ότι μπορεί προσπεράσει και πάλι τις πιέσεις, προώθησε την απόφαση από την Ολομέλεια για τη σύγκληση της 4ης Συνδιάσκεψης ώστε να επαναλάβει μια νίκη σε βάρος της εσωκομματικής αμφισβήτησης όπως 5 χρόνια πριν με την 3^η συνδιάσκεψη του ΚΚΕ. Αυτή απόφαση όμως δε θα υλοποιηθεί ποτέ. Η 5^η Ολομέλεια ήταν η τελευταία με τον Ν. Ζαχαριάδη γραμματέα του ΚΚΕ.

Κεντρικής σημασίας για την 5η Ολομέλεια ήταν η απόφαση για τα γεγονότα του Σεπτέμβρη 1955 στην Τασκένδη. Η σύγκρουση για τον έλεγχο της οργάνωσης του ΚΚΕ στην Τασκένδη δεν είχε μεγάλη σημασία μόνο λόγω του μεγάλου της μεγέθους, καθώς ήταν ουσιαστικά η μαζικότερη. Θα έκρινε την εξέλιξη της προσπάθειας να αμφισβητηθεί η ηγεσία του ΚΚΕ και ο Ν. Ζαχαριάδης από ένα ετερόκλητο μάλλον φάσμα διαφωνούντων ή απλά δυσαρεστημένων στελεχών, που είχαν όμως την υποστήριξη του ΚΚΣΕ. Η απόφαση θίγει με ήπιους τόνους αλλά με σαφήνεια την εμπλοκή των σοβιετικών αρχών στις εσωκομματικές συγκρούσεις που πήραν τη διάσταση βίαιης αντιπαράθεσης, καθώς αναφέρει ότι οι διαφωνούντες που χαρακτηρίζονται σαν μια φράξια που «δε θα μπορούσε να πετύχει τίποτα αν δεν είχε την υποστήριξη ορισμένων τοπικών Σοβιετικών συντρόφων, που ένα μέρος τους είχε πειστεί ότι η φράξια είναι το πιο γερό και φιλοσοβιετικό κομμάτι της ΚΟΤ που πρέπει να το υποστηρίξουν και να το βοηθήσουν». Η υποστήριξη των σοβιετικών επέτρεψε τη συσπείρωση όσων διαφωνούσαν και ήταν δυσαρεστημένοι, όσων δεν πήραν απαντήσεις για την ήττα του ΔΣΕ αλλά και για το καθεστώς της πολιτικής εξορίας πολύ μακριά από την Ελλάδα. Η σοβιετική βοήθεια επέτρεψε επίσης να εκφραστεί η δυσαρέσκεια με τη μορφή μιας πολιτικής πλατφόρμα, η οποία προσαρμοσμένη στους νέους προσανατολισμούς του ΚΚΣΕ στη μετασταλινική περίοδο, τοποθετούνταν απέναντι στη γραμμή Ζαχαριάδη που τον κατηγορούσε για αριστερισμό και τυχοδιωκτισμό, με κορυφαίο το δεύτερο αντάρτικο και τον αγώνα του ΔΣΕ. Ήταν μια επικαιροποιημένη και συγκροτημένη μορφή των διαφωνιών που είχαν εκφράσει στελέχη όπως ο Βαφειάδης, ο Παρτσαλίδης, ο Καραγιώργης κ.ά. που βρέθηκαν μετά στο περιθώριο, ενώ ο Καραγιώργης εξοντώθηκε με άθλιο τρόπο. Αυτή η αντίληψη μπόρεσε να κερδίσει και εκείνο το δυναμικό του ΚΚΕ που στοχοποιήθηκε ή απλά ασφυκτιούσε από το εσωκομματικό καθεστώς και την οργανωτική επίλυση των πολιτικών διαφορών που είχε υποβαθμίσει τη δημοκρατία και την πολιτική συζήτηση. Η 5^η Ολομέλεια αντιμετώπισε τους διαφωνούντες όπως και τις προηγούμενες αντίστοιχες περιπτώσεις σαν ανήθικα και διαλυτικά στοιχεία που είχαν συνθηκολογήσει πολιτικά, ενώ θα τους συνδέσει και τον Μπέρια και τα στελέχη της ηγεσίας που έχασαν τη μάχη για την ηγεσία του ΚΚΣΕ μετά το θάνατο του Στάλιν. Λίγες βδομάδες μετά την 5^η Ολομέλεια θα συνέλθει τον Φλεβάρη του 1956 το 20^ο συνέδριο του ΚΚΣΕ όπου θα επικυρωθεί ο νέος προσανατολισμός της «ειρηνικής συνύπαρξης» και η εγκατάλειψη του επαναστατικού δρόμου για χάρη μιας γραμμής εθνικών δρόμων για το σοσιαλισμό που παραπέμπουν σε έναν κοινοβουλευτικό αγώνα, ο οποίος σε μεγάλο βαθμό ήταν ήδη η στρατηγική των μεγαλύτερων ΚΚ στη Δύση. Από αυτό το συνέδριο και τις συζητήσεις που έγιναν στο περιθώριό του με την αντιπροσωπεία του ΚΚΕ και τον ίδιο τον Ν. Ζαχαριάδη θα προέλθει η επέμβαση στα εσωτερικά του ΚΚΕ από τα 6 κόμματα εξουσίας της ΕΣΣΔ και των Λαϊκών Δημοκρατιών που φιλοξενούσαν τους πολιτικούς πρόσφυγες από την Ελλάδα. Η επέμβαση θα πάρει τη μορφή της 6^ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ που έγινε τον Μάρτη του 1956 με αφορμή γράμματα προς το ΚΚΣΕ από μέλη του ΚΚΕ που καταγγέλλανε τη στάση της ηγεσίας στα γεγονότα της Τασκένδης. Στην 6^η ολομέλεια, απόντος του Ζαχαριάδη, το ίδιο σώμα που ψήφισε την απόφαση για την Τασκένδη το Δεκέμβρη του 1955, θα δικαιώσει την άλλη πλευρά, θα καθαιρέσει τον Ν. Ζαχαριάδη και τον κύκλο στελεχών γύρω του και θα επιβάλλει αλλαγή πλεύσης στη γραμμή του ΚΚΕ. Για τον Ν. Ζαχαριάδη άρχιζε μια μοναχική πορεία υπεράσπισης της δράσης που είχε σαν τραγικό επίλογο την αυτοκτονία του 1.8.1973.

Διαβάστε τα υλικά της 5^ης Ολομέλειας της ΚΕ και της ΚΕΕ του ΚΚΕ (Δεκέμβρης 1955):

Κώστας Καραγιώργης, 1905-1955: Ο Άνθρωπος, ο Κομμουνιστής, ο Δημοσιογράφος, ο Αγωνιστής, το Εξιλαστήριο Θύμα

Το βιβλίο που έγραψαν σε συνεργασία η Μαρία Καραγιώργη, η γυναίκα του Κώστα Καραγιώργη, στέλεχος του ΚΚΕ και της ΕΔΑ (μετά την αποπομπή Ζαχαριάδη), μαζί με την Κατερίνα Ζωιτοπούλου Μαυροκεφαλίδου, «Κώστας Καραγιώργης, 1905-1955: Ο Άνθρωπος, ο Κομμουνιστής, ο Δημοσιογράφος, ο Αγωνιστής, το Εξιλαστήριο Θύμα» είναι η πιο πρόσφατη εργασία που προσπαθεί να αναδείξει την πραγματική ζωή και δράση του στελέχους του ΚΚΕ που εξοντώθηκε κατασυκοφαντημένος από την ηγεσία υπό τον Ν. Ζαχαριάδη. Αιτία ήταν η κριτική που άσκησε με το κείμενο που έγινε γνωστό σαν «Πλατφόρμα του Κώστα Καραγιώργη» (6.6.1950). Πέρα από το αν είναι έγκυρη η κριτική και τα συμπεράσματα, είναι προφανές ότι ένα ηγετικό στέλεχος του ΔΣΕ και μέλος της ΚΕ δεν ήταν όσα του καταλογίζουν η Απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Κώστα Γυφτοδήμο (Καραγιώργη), 8.6.1950, η Απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Κ. Γυφτοδήμο (Καραγιώργη), 9/6/1950 και το συκοφαντικό κείμενο της ΚΕ του ΚΚΕ «Μερικά στοιχεία για τον Κ. Γυφτοδήμο (Καραγιώργη)». Στη σκληρή μετεμφυλιακή εποχή η ηγεσία του ΚΚΕ αντιμετώπιζε τη συζήτηση και τη διαφωνία με όρους «πολεμικούς» υπερασπίζοντας έτσι τη συνο΄χή και ενότητα, αλλά και το δικό της ρόλο, απαξιώνοντας τους φορείς μιας διαφορετικής άποψης, άρα και την ανάγκη να γίνει αυτή αντικείμενο συζήτησης.

Διαβάστε το βιβλίο των  Μ. Καραγιώργη και Κ. Ζωιτοπούλου Μαυροκεφαλίδου, «Κώστας Καραγιώργης, 1905-1955: Ο Άνθρωπος, ο Κομμουνιστής, ο Δημοσιογράφος, ο Αγωνιστής, το Εξιλαστήριο Θύμα»:

View this document on Scribd

Κώστας Καραγιώργης, της Μ. Καραγιώργη (1988)

Η Μαρία Καραγιώργη, η γυναίκα του Κώστα Καραγιώργη, στα πλαίσια της έκδοσης των Π. Ροδάκη-Μπ. Γραμμένου, «Η τρίτη Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ 10-14/10/1950. Τα άγνωστα πρακτικά μιας σκηνοθετημένης δίκης εναντίον των πρώτων κομμουνιστών της αμφισβήτησης» (εκδ. Γλάρος), έγραψε όπως της ζητήθηκε ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα του Καραγιώργη. Σε αυτό γράφει για τους σταθμούς της ζωής και της δράσης του στελέχους του ΚΚΕ και του ΔΣΕ, ενώ προσπαθεί και να ανασκευάσει τα όσα συκοφαντικά καταγράφονται στις αποφάσεις της ηγεσίας του ΚΚΕ, η Απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Κώστα Γυφτοδήμο (Καραγιώργη), 8.6.1950, η Απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Κ. Γυφτοδήμο (Καραγιώργη), 9/6/1950 και το συκοφαντικό κείμενο της ΚΕ του ΚΚΕ «Μερικά στοιχεία για τον Κ. Γυφτοδήμο (Καραγιώργη)», οι οποίες και οδήγησαν στην εξόντωσή του.

Το κείμενο της Μ. Καραγιώργη «Κώστας Καραγιώργης» είναι το εξής:

Απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Κ. Γυφτοδήμο (Καραγιώργη), 9/6/1950 | Μερικά στοιχεία για τον Κ. Γυφτοδήμο (Καραγιώργη)

Στις 9.6.1950 η ΚΕ και η ΚΕΕ του ΚΚΕ συνεδρίασαν με βάση την απόφαση του ΠΓ για την Κ. Καραγιώργη, την οποία και δέχτηκε ομόφωνα. Απορρίφτηκε έτσι συνολικά η κριτική στην ηγεσία του ΚΚΕ και τις επιλογές της δεκαετίας του 1940, αλλά και της διαχείρισης της συζήτησης για την αποτίμηση της ήττας του Εμφυλίου. Ουσιαστικά επιβεβαιώθηκε η άποψή του ότι η ηγεσία αποφεύγει την ουσιαστική συζήτηση και την αναζήτηση ευθυνών απομονώνοντας σαν φραξιονιστή και αντικομματικό όποιον έχει μια διαφορετική προσέγγιση. Ο Καραγιώργης διαγράφτηκε σαν ύποπτο στοιχείο, με φραξιονιστική, αντικομματική, αντισοβιετική στάση, σχέσεις με τους πράκτορες των ιμπεριαλιστών της Βρετανίας. Μετά την Απόφαση ακολούθησε η φυλάκισή του στη Ρουμανία σε σκοτεινές συνθήκες, με βασανιστήρια και κακομεταχείριση που του στοίχισαν τη ζωή. Η Απόφαση δημοσιεύτηκε μαζί με άλλα υλικά ενόψει της 3ης Συνδιάσκεψης του ΚΚΕ στο περιοδικό Νέος Κόσμος (8/26, Αύγουστος 1950) παράλληλα με το κείμενο «Μερικά στοιχεία για τον Κ. Γυφτοδήμο (Καραγιώργη)», ένα σύντομο βιογραφικό με χαρακτήρα λιβελλογραφήματος που υποτίθεται τεκμηριώνει την Απόφαση της ΚΕ, η οποία περιέχεται και στην έκδοση «Το ΚΚΕ: Επίσημα Κείμενα», 7ος τόμος (εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1995).

Εδώ αναδημοσιεύονται από το βιβλίο των Π. Ροδάκη-Μπ. Γραμμένου, «Η τρίτη Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ 10-14/10/1950. Τα άγνωστα πρακτικά μιας σκηνοθετημένης δίκης εναντίον των πρώτων κομμουνιστών της αμφισβήτησης» (εκδ. Γλάρος).

Διαβάστε τα πλήρη κείμενα της Απόφασης της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Κώστα Γυφτοδήμο (Καραγιώργη), 9/6/1950 και του σημειώματος Μερικά στοιχεία για τον Κώστα Γυφτοδήμο (Καραγιώργη):

Απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Κώστα Γυφτοδήμο (Καραγιώργη) 9/6/1950

Στις 9 του Ιούνη συνεδρίασαν τα μέλη της ΚΕ και της ΚΕΕ του ΚΚΕ που βρίσκονταν στην έδρα του ΠΓ. Το θέμα ήταν η αντικομματική-λικβινταριστική πλατφόρμα του Κώστα Γυφτοδήμου (Καραγιώργη). Εισή­γηση εκ μέρους του ΠΓ έκαμε ο σ. Βασίλης Μπαρτζιώτας. Η Κεντρική Επιτροπή αφού άκουσε τον Κώστα Γυφτοδήμο (Καραγιώργη) και έπει­τα από συζήτηση ομόφωνα αποφάσισε:

1. Εγκρίνει την απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ της 8-6-50 για τον Κώστα Γυφτοδήμο (Καραγιώργη).
2. Η ΚΕ θεωρεί απαράδεχτη για το Κόμμα μας την ανευλαβή έκφραση του Κώστα Γυφτοδήμου (Καραγιώργη), μέσα στη σημερινή μας συνε­δρίαση, ενάντια στο σ. Στάλιν και τον βάζει γι’ αυτό αμέσως εκτός Κόμ­ματος.
3. Η ΚΕ σημειώνει ιδιαίτερα ότι ο Κώστας Γυφτοδήμος (Καραγιώργης) διαγράφτηκε από μέλος της φράξιας της ΚΝ Πανεπιστημίου Αθή­νας στα 1924 για αντικομματική συμπεριφορά. Για δεύτερη φορά δια­γράφτηκε ο Γυφτοδήμος από το ΚΚΕ το 1930 με πρόταση του αντιπροσώπου της ΚΔ για φραξιονισμό. Στη μάχη του Γράμμου έσπασε πολιτι­κά τον Αύγουστο του 1949, και στα γράμματα του προς το ΠΓ της 11/12 και 28/12/49, ομολογεί ότι δεν μπορεί να κάνει καμιά δουλειά, ότι βάλ­τωσε μέσα του, ότι έχασε κάθε δραστηριότητα κλπ.
4. Ο Κώστας Γυφτοδήμος (Καραγιώργης) ξερνάει ένα ολόκληρο οχε­τό ενάντια στο ΚΚΕ και την καθοδήγηση του, ξετσίπωτα το παρομοιά­ζει με τη φασιστική κλίκα του Τίτο-Ράνκοβιτς και στην ουσία είναι σύμ­φωνος με τη κριτική της «αντιηγετικής» ομάδας της ασφάλειας της Αθή­νας ενάντια στην καθοδήγηση του ΚΚΕ.
5. Ο Καραγιώργης έκρυβε πάντα από το Κόμμα το παρελθόν του. Ποτέ δεν είπε στο Κόμμα ότι διαγράφτηκε από την ΚΝ όντας φοιτητής και ότι τον αποκατάστησε τότε με προσωπική του επέμβαση ο γνωστός λικβινταριστής-τροτσκιστής γραμματέας τότε της ΚΕ Πουλιόπουλος. Στην επίσημη βιογραφία του στο Κόμμα ο Καραγιώργης έκρυψε ότι μετά το Καλπάκι ιδιώτευσε και έφυγε απ’ την κομματική δουλειά, ότι στα 1930 διαγράφτηκε απ’ το Κόμμα για φραξιονιστική δουλειά, ότι στα 1937 αποκλείστηκε απ’ την κομματική οργάνωση στην εξορία στην Κί­μωλο.
6. Ύποπτο στη διαγωγή του Καραγιώργη είναι το παρακάτω γεγονός: Μετά την 6η Ολομέλεια της ΚΕ (Οχτώβρης του 1949) πήγε και βρήκε τη σ. Χρύσα Χατζή βασιλείου και της είπε, ότι «ο Ζαχαριάδης χρεωκόπησε στην εφαρμογή της κομματικής γραμμής», ότι «ο Ζαχαριάδης σε όλη του την καθοδήγηση είχε μεγάλη αποτυχία στην ανάδειξη των συνεργατών του», ότι «ο Μάρκος κακώς διαγράφτηκε από μέλος του Κόμματος, ε­πειδή είχε άλλη πολιτική γραμμή». (Γράμμα Καραγιώργη προς Χρύσα 6/6/50). Ο Καραγιώργης δεν έβαλε τις απόψεις του αυτές ούτε στην 6η Ολομέλεια, που είχε γίνει λίγες μέρες πριν μιλήσει στη Χρύσα, ούτε τις έβαλε στην 7η Ολομέλεια. Ο Καραγιώργης, μόλις γύρισε απ’ την 6η Ολομέλεια, ζήτησε επανειλημμένα απ’ το ΠΓ να τον στείλει για παράνο­μη δουλειά ή για συγγραφική δουλειά. Στο ίδιο διάστημα ο Καραγιώρ­γης αρνιότανε επίμονα για λόγους υγείας να κάνει και την παραμικρή δουλειά σα δημοσιογράφος που ήτανε, δουλειά που ήταν πιο εύκολη απ’ την παράνομη δουλειά που ζητούσε να σταλεί. Τι γραμμή θα εφάρμοζε ο Καραγιώργης; Ποια άλλη απ’ τη γραμμή που ανέπτυξε στη σ, Χρύσα Χατζηβασιλείου και που έκρυβε απ’ το Κόμμα, γραμμή που συνέπιπτε με την «αντιηγετική» κίνηση της Ασφαλείας στην Αθήνα, κίνηση όπου πρωτοστατεί και ο γαμβρός του; Γιατί ο Καραγιώργης επίμονα ζητούσε να πάει σε χώρα, όπου είχε δεσμούς απ’ τα χρόνια πριν απ’ το 1933 και όπου τότε ήταν εκεί παντρεμένος με μια γυναίκα που κινούσε υποψίες;
7. Η ΚΕ σημειώνει το φραξιονιστικό διαχωρισμό που ο Καραγιώργης κάνει για τα μέλη του ΚΚΕ στο ΔΣΕ που πολέμησαν και τώρα είναι έξω απ’ την Ελλάδα και τα μέλη του ΚΚΕ στην Ελλάδα που, όπως λέει, «αυτοί είνε κυρίως το Κόμμα μας σήμερα», «αυτονών των κομματικών αγωνιστών η γνώμη για την κομματική γραμμή της 10ετίας θα είχε σημα­σία». Ο Καραγιώργης δημαγωγεί, γιατί ξέρει ότι ούτε έναν κομμουνιστή του ΔΣΕ δεν μπορεί να παρασύρει, και για τα μέλη μας στην Ελλάδα, που πεθαίνουν με το ΚΚΕ στο στόμα, πάει να κάνει τον «αντιηγετικό» διαχωρισμό που δουλεύει η ασφάλεια.
8. Η ΚΕ σημειώνει ότι στα γράμματα του Καραγιώργη υπάρχει ατέ­λειωτη σειρά από παραποιήσεις, διαστρεβλώσεις, πλαστογραφίες και ψευτιές.
9. Ο Κώστας Γυφτοδήμος (Καραγιώργης) είχε ιδιαίτερες σχέσεις στην πρώτη κατοχή με τον Άγγλο ταξίαρχο Έντι και άλλους Εγγλέζους πράχτορες, παρόμοιες σχέσεις είχε στην Αθήνα το 1945-46, όπου σύχναζε σε σπίτια πραχτόρων της Ιντέλιτζενς Σέρβις (Κυρία Δαμασκηνού).
10. Η ΚΕ αποφασίζει να εξεταστεί όλη η δράση του Κώστα Γυφτοδήμου (Καραγιώργη) από τότες που μπήκε στο ΚΚΕ μέχρι σήμερα, γιατί παρουσιάζει πολλά ύποπτα και σκοτεινά σημεία.

Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ 9/6/50

Μερικά στοιχεία για τον Κώστα Γυφτοδήμο (Καραγιώργη)

Ι. Σύντομα βιογραφικά στοιχεία

1. Ο Κ. Καραγιώργης γεννήθηκε στα 1904. Είναι μικροαστικής κατα­γωγής. Πήρε δίπλωμα γιατρού στα 1928. Έκανε ένα και μισό χρόνο το γιατρό και έπειτα βγήκε στο εξωτερικό (στη Γερμανία απτό 1931-1933. Σπούδασε σαν ειδικός φυματιολόγος γιατρός. Στα 1934 έμεινε στη Γαλ­λία).
2. Μπήκε στην κομμουνιστική Νεολαία από το 1920. Δούλεψε κομμα­τικά μέσα στη νεολαία. Σαν ανταποκριτής του «Ριζοσπάστη» (1934-36). Στην κομματική οργάνωση Πειραιά-Σαλονίκης και Θεσσαλίας και στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης» ώς τη μέρα που βγήκε στο βουνό, όπου τοπο­θετήθηκε διοικητής του ΚΓΑΝΕ. Ήταν μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.
3. Ό,τι χαραχτηρίζει την κομματική του ζωή γενικά είναι: κουτσουμπολιό, υπόσκαψη του κύρους των συνεργατών και καθοδηγητών του, κομματική ασυνέπεια, φραξιονισμός, γκρίνιες, υπερφίαλος εγωισμός, φλυαρία ακατάσχετη, γνωριμίες και σχέσεις με κάθε λογής ανθρώπους, ατομική ζωή χωρίς κανένα ηθικό έρμα (Στο ζήτημα αυτό στάθηκε πάντα ο δαχτυλοδειχτούμένος μέσα στο Κόμμα) κλπ.

Απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Κώστα Γυφτοδήμο (Καραγιώργη), 8.6.1950

Το κείμενο του Κ. Καραγιώργη προς τα μέλη της ΚΕ και της ΚΕΕ του ΚΚΕ με την κριτική στις επιλογές της ηγεσίας και ειδικά του γραμματέα Ν. Ζαχαριάδη (Πλατφόρμα Καραγιώργη), αντιμετωπίστηκε σαν αντικομματική εχθρική κίνηση. Ουσιαστικά ήταν όμως μια κριτική ενταγμένη στη συζήτηση για τα αίτια της ήττας του ΕΑΜ και του ΔΣΕ, γι’ αυτό και είχε κοινά σημεία με τις απόψεις και άλλων στελεχών. Μέσα στα όρια του τρόπου που συζητούσε η Αριστερά και το ΚΚΕ εκείνη τη σκληρή περίοδο των ένοπλων αγώνων, της παρανομίας και της προσφυγιάς, ο Ζαχαριάδης και η ηγεσία του ΚΚΕ εκτίμησαν ότι πρόκειται για εκδήλωση αντιηγετικής κίνησης. Έτσι στις 8.6.1950 το ΠΓ του ΚΕ του ΚΚΕ στην απόφαση του χαρακτηρίζει τον Καραγιώργη σαν στοιχείο με αντικομματική και φραξιονιστική δράση, κατηγορώντας τον αναδρομικά για πράξεις από τη δεκαετία του 1920 και μετά, ενώ παράλληλα τον απαξιώνει και ηθικά. Η Απόφαση του ΠΓ απευθυνόταν στην ΚΕ του ΚΚΕ ζητώντας οργανωτικά μέτρα, την καθαίρεση από την ΚΕ και τη διαγραφή του Καραγιώργη.

Το κείμενο της Απόφαση του ΠΓ δημοσιεύτηκε μαζί με άλλα υλικά ενόψει της 3ης Συνδιάσκεψης του ΚΚΕ στο περιοδικό Νέος Κόσμος (8/26, Αύγουστος 1950). Αναδημοσιεύτηκε στο βιβλίο των Π. Ροδάκη-Μπ. Γραμμένου, «Η τρίτη Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ 10-14/10/1950. Τα άγνωστα πρακτικά μιας σκηνοθετημένης δίκης εναντίον των πρώτων κομμουνιστών της αμφισβήτησης» (εκδ. Γλάρος), ενώ περιέχεται και στην έκδοση «Το ΚΚΕ: Επίσημα Κείμενα», 7ος τόμος (εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 1995) .

Το κείμενο της Απόφασης είναι το εξής:

Ν. Ζαχαριάδης: Καινούρια Κατάσταση – Καινούρια καθήκοντα

Το άρθρο του γραμματέα του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδη αμέσως μετά την ήττα του ΔΣΕ στον Εμφύλιο Πόλεμο, εκλαϊκεύει τη γραμμή της ηγεσίας του ΚΚΕ στην 6η Ολομέλεια της ΚΕ (9.10.1949) για τα αίτια της ήττας και επιχειρεί να χαράξει γραμμή για την επόμενη περίοδο. Η ήττα και η υποχώρηση του ΔΣΕ στις Λαϊκές Δημοκρατίες θεωρήθηκε αλλαγή τακτικής μπροστά σε νέα δεδομένα. Σαν νέα γραμμή προτείνεται η ανάπτυξη αγώνων με το μαζικό λαϊκό κίνημα, σε συνδυασμό όμως με τη δράση ανταρτομάδων, μέχρι οι συνθήκες να επιτρέψουν πάλι τον ένοπλο αγώνα.

Οι ευθύνες για την ήττα αποδίδονται στις επιλογές του Τίτο, αλλά και στην άρνηση του Άρη Βελουχιώτη να πειθαρχήσει στη συμφωνία της Βάρκιζας και να παραδώσει τα όπλα του ΕΛΑΣ το 1945. Παράλληλα υπάρχει η βασική εκτίμηση ότι υπήρξε μεγάλο πρόβλημα οργάνωσης του ανεφοδιασμού και των εφεδρειών του ΔΣΕ.

Στις δύσκολες συνθήκες που επικράτησαν μετά την ήττα του ΔΣΕ, ο Ν. Ζαχαριάδης και η ηγεσία του ΚΚΕ επιχειρούν να κρατήσουν το ΚΚΕ σε γραμμή σύγκρουσης με το καθεστώς των Αθηνών και τον ιμπεριαλισμό, προσπαθώντας να προλάβουν φαινόμενα ηττοπάθειας, συμβιβασμού και διάλυσης. Την ίδια στιγμή κλείνουν τη συζήτηση για την αποτίμηση της πάλης του ΔΣΕ, τα πραγματικά αίτια της ήττας και τις αντίστοιχες ευθύνες, για να προλάβουν την αμφισβήτηση της γραμμής και της ηγεσίας που έμοιαζε αναπόφευκτη. Παράλληλα προσπαθούν να διαχειριστούν τις σχέσεις με το ΚΚΣΕ. Εξάλλου σε εξέλιξη είναι μια μεταβατική κατάσταση στην ΕΣΣΔ που προσπαθεί να ανασυγκροτηθεί μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα με τη δημιουργία των Λαϊκών Δημοκρατιών και τη νίκη της κινέζικης επανάστασης, αλλά και να προετοιμαστεί για τη μετασταλινική εποχή.

Παρά την άμεση πρωτοβουλία του Ζαχαριάδη και της ηγεσίας του ΚΚΕ, θα υπάρξουν αντιδράσεις και από ηγετικά στελέχη που θα ζητήσουν αυτοκριτική στάση. Η Πλατφόρμα Βαφειάδη ήταν απλά μια πρώτη πρωτοβουλία αυτού του είδους. Θα ακολουθήσουν οι παρεμβάσεις του Μ. Παρτσαλίδη, του Κ. Καραγιώργη. Στην ανάλογη γραμμή με το άρθρο η ηγεσία του ΚΚΕ θα οργανώσει περίπου ένα χρόνο αργότερα την 3η Συνδιάσκεψη, όπου θα καταδικαστούν οι αποκλίσεις και τα στελέχη που τις εκφράσανε. Οι διαφωνίες αυτές και οι πικρίες από την αντιμετώπιση που είχαν θα συνεχίσουν να είναι εκρηκτικό υλικό, όπως δείχνουν η ανοιχτή σύγκρουση και τα επεισόδια βίας ανάμεσα στα εξόριστα μέλη του ΚΚΕ στην Τασκένδη το 1955, αλλά και οι συνεχείς καθαιρέσεις στελεχών στις Ολομέλειες της ΚΕ του ΚΚΕ που ακολούθησαν, με αποκορύφωμα την 6η το 1956 και την 7η Ολομέλεια το 1957. Εκεί αυτή η κρίση κορυφώνεται μέσα στο πλαίσιο και των αλλαγών στην ΕΣΣΔ μετά το θάνατο του Στάλιν (1953) και το 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ (1956). Στα πλαίσια της αποσταλινοποίησης, όπως ονομάστηκε, με πρωτοβουλία του ΚΚΣΕ, το ΚΚΕ καθαιρεί τον Ζαχαριάδη στην 6η ολομέλεια και τον διαγράφει στην 7η.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη μπροσούρα «Καινούργια κατάσταση – καινούργια καθήκοντα. Οι διαπιστώσεις, η γραμμή και οι αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ (9-10-1949)», έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ και αναδημοσιευεται από το μπλογκ «Νίκος Ζαχαριάδης – αρχείο«.

Διαβάστε το άρθρο:

ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ – ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ

Οι διαπιστώσεις, η γραμμή και οι αποφάσεις της 6ης ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ (9 Οκτώβρη 1949)

Η εσωτερική κατάσταση στην Ελλάδα μπήκε σε καινούργια φάση ύστερα από τις μάχες στο Βίτσι – Γράμμο τον Αύγουστο τούτου του χρόνου. Χαρακτηριστικό γνώρισμα, στην καινούργια αυτή φάση, είναι , από τη μια μεριά το γεγονός ότι οι κύριες δυνάμεις του ΔΣΕ, με απόφαση του ΓΑ του, σταμάτησαν τον πόλεμο, διατηρώντας ακέραιη τη μαχητικότητά τους, ενώ σε όλη τη χώρα τα αντάρτικα τμήματά μας συνεχίζουν τη δράση τους ενάντια στο καθεστώς της εξόντωσης του λαού, που εφαρμόζουν οι ξένοι και ντόπιοι εχθροί του. Και, από την άλλη, το γεγονός ότι η στρατιωτική επιτυχία του μοναρχοφασισμού στο Βίτσι – Γράμμο, όχι μόνο δε λιγοστεύει τις δυσκολίες και τις αντιθέσεις του, μα τις οξύνει ακόμα πιο πολύ. Οι δυσκολίες, οι αντιθέσεις, η ολόπλευρη κρίση, που μέσα της παραδέρνει η ελληνική αστοτσιφλικάδικη μακρόχρονη πολιτική αποικιοποίησης της χώρας και εξανδραποδισμού του λαού, όχι μόνο δε λύνεται με τη νίκη της αντίδρασης στο Βίτσι – Γράμμο (όπως δε λύθηκε και με τη δικτατορία του Μεταξά ή ύστερα από το Δεκέμβρη του 1944) μα προβάλλει πιο έντονα ακριβώς σας αποτέλεσμα της νίκης αυτής, εμπλουτισμένο και με τα προβλήματα που συσσώρευσε στη χώρα ο εμφύλιος πόλεμος, που άρχισε πριν 3,5 χρόνια.

Η κατάσταση για το μοναρχοφασισμό και ύστερα από το Βίτσι – Γράμμο, παραμένει κρίσιμη και για τον πρόσθετο, μα σημαντικό και καθοριστικό λόγο, ότι ο πόλεμος, που έδινε στην πλουτοκρατική αντίδραση, όχι μόνο το πρόσχημα να «αγνοεί» τα φλέγοντα εσωτερικά ζητήματα, που σήμερα περισσότερο παρά πριν ζητούν επιταχτικά τη λύση τους, μα και τη δυνατότητα να τα φορτώνει σε αυτόν όλα τα κακά, κρύβοντας όλα τα βρώμικά της μέσα στους καπνούς του, ουσιαστικά σταμάτησε ύστερα από την ειρηνική προσφορά της ΠΔΚ και ύστερα από το γεγονός ότι οι κύριες δυνάμεις του ΔΣΕ βάλαν το όπλο παραπόδα. Τώρα ο μοναρχοφασισμός είναι υποχρεωμένος να ατενίσει κατά πρόσωπο τα προβλήματα αυτά και να αποκαλύψει όλη την ανικανότητά του να κάνει κάτι για το λαό και τον τόπο, να δείξει πιο έντονα ακόμα όλη την αντιδραστικότητά του, την προδοσία και την ξενοδουλεία του σε όλη τους τη γύμνια.

Να γιατί η ειρήνη είναι για το μοναρχοφασισμό πιο δύσκολη από τον πόλεμο. Να γιατί οι δυσκολίες και οι αντιθέσεις του αντί να μικραίνουν θα φουντώνουν. Να γιατί και ύστερα από τη μάχη στο Βίτσι – Γράμμο, το εσωτερικό μας πρόβλημα παραμένει άλυτο. Παραμένει άλυτο γιατί δεν υπάρχει για το πρόβλημα αυτό μοναρχοφασιστική λύση. Ο μοναρχοφασισμός μπορεί να σφάζει, να ρημάζει, να γκρεμνά και να καίει. Δε μπορεί ποτέ να δημιουργήσει. Και η λύση για το νεοελληνικό εσωτερικό πρόβλημα παραμένει πάντα μία : η λαϊκοδημοκρατική αναδημιουργία. Να γιατί ο αγώνας συνεχίζεται, παρά το ότι σήμερα αλλάζει μορφή και το κέντρο του βάρους μετατοπίζεται από την πολεμική – στρατιωτική δράση στους μαζικούς οικονομικούς και πολιτικούς αγώνες. Ο σκοπός παραμένει πάντα ο ίδιος: λεύτερη, ανεξάρτητη, δημοκρατική Ελλάδα. Ακριβώς γιατί νικήθηκε ο ΔΣΕ, ακριβώς γιατί νίκησε η μοναρχοφασιστική αντίδραση, η Ελλάδα ξαναμπαίνει σήμερα σε καινούργιο κύκλο από εσωτερικές ανωμαλίες, λαϊκούς αγώνες και ξεσηκώματα, εσω-αστικές φαγωμάρες, στρατιωτικοφασιστικά κινήματα και πραξικοπήματα Η αστοτσιφλικάδικη κακοδαιμονία, πλουτισμένη με την ξενική ιμπεριαλιστική επέμβαση και εξάρτηση, που καθορίζει 130 σχεδόν τώρα χρόνια την πορεία κατάπτωσης και εξαθλίωσης για τη χώρα και το λαό, εκκρίνει αναγκαστικά την ανωμαλία, το χάος, την αδιάκοπη λαϊκή τάση για καλύτερη ζωή και λευτεριά. Η πορεία αυτή δε μπορεί να τερματιστεί παρά μόνο με την επιβολή αυτής της ιστορικές επιδίωξης του λαού. Μπαίνουμε τώρα σε καινούργια περίοδο νέων αγώνων για τη λαϊκή επικράτηση.

***

Γιατί αναγκαζόμαστε σήμερα να αλλάξουμε την πολιτική μας γραμμή; Γιατί νικηθήκαμε στρατιωτικά στο Γράμμο και στο Βίτσι;

Τα πρακτικά της συνάντησης ΚΚΕ-Τίτο πριν τον Δεκέμβρη του ’44

Τα πρακτικά της συνάντησης ΚΚΕ-Τίτο στις 15.11.1944, λίγο πριν τα Δεκεμβριανά έφερε στο φως η εφημερίδα ΠΡΙΝ σε άρθρο του ιστορικού Γιώργου Μιχαηλίδη. Διαβάστε το άρθρο και τα πρακτικά στο πρωτότυπο και σε μετάφραση.

Του Γιώργου Μιχαηλίδη 

Ένα σημαντικό -πλην παραγνωρισμένο- ντοκουμέντο που βρίσκεται στο προσωπικό αρχείο του Γιόζιπ Μπροζ Τίτο μας προσφέρει μία πολύτιμη πηγή κατανόησης των πολιτικών ερωτημάτων στα οποία καλούνταν να απαντήσει η πλευρά του ΚΚΕ λίγο πριν το ξέσπασμα των συγκρούσεων του Δεκέμβρη του ‘44. Πρόκειται για το εξασέλιδο πρακτικό της συνάντησης της τριμελούς αντιπροσωπείας του ΚΚΕ με τον Τίτο, το οποίο βεβαίως έχει συνταχθεί απ’ τη γιουγκοσλαβική πλευρά.

Η συνάντηση έλαβε χώρα στις 15 Νοέμβρη 1944, ένα μήνα δηλαδή μετά την απελευθέρωση της Αθήνας και ενώ το ΚΚΕ, μέσω του ΕΑΜ, συμμετείχε στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας, τα κρισιακά σημάδια της οποίας ήταν πλέον έκδηλα. Διαβάζοντας τα πρακτικά της συνάντησης μπορούμε να διακρίνουμε την ανάπτυξη δύο διαφορετικών λογικών αντιμετώπισης της τότε κατάστασης. Από τη μία, η “λογική Τίτο” βλέπει την κατάσταση εντελώς ρευστή και τη χρονική συγκυρία κατάλληλη ώστε να κατοχυρώσει το κομμουνιστικό κίνημα τις καλύτερες δυνατές θέσεις για την επαύριο του πολέμου. Η προσέγγιση αυτή δίνει τον τόνο στο ρίσκο και την αποφασιστικότητα υποτιμώντας (ή τουλάχιστον μη υπερτιμώντας) τις βρετανικές δυνατότητες στρατιωτικής επέμβασης. Έτσι, αυτό που διαπνέει τις τοποθετήσεις του στη συνάντηση είναι η τόλμη απέναντι σε συμμάχους κι αντιπάλους κι η έμφαση στον στρατιωτικό συσχετισμό ως τον πιο καθοριστικό παράγοντα για τη διαμόρφωση του πολιτικού συσχετισμού.

Από τις τοποθετήσεις της ελληνικής αντιπροσωπείας είναι έκδηλη η έλλειψη αυτοπεποίθησης πως μπορεί δίχως έξωθεν βοήθεια να τα καταφέρει απέναντι στη βρετανική αυτοκρατορία. Παρ’ όλα αυτά είναι εξαιρετικής σημασίας το γεγονός ότι ήδη απ’ τις 15 Νοέμβρη γίνεται φανερό ότι η πλευρά του ΚΚΕ αξιολογεί την κλιμάκωση των πιέσεων απ’ τη βρετανική κι ελληνική-αστική πλευρά ως ιδιαίτερα ανησυχητική έχοντας καταλήξει πως μια ένοπλη σύγκρουση πάνω στο ζήτημα της σύστασης του νέου εθνικού στρατού είναι το πιο πιθανό σενάριο. Παρ’ όλα αυτά, στη συνάντηση δεν κατατίθεται κάποιο “σχέδιο ανταρσίας” ή μια λογική παρατεταμμένου αγώνα. Αυτό που μπορεί ενδεχομένως να συναχθεί απ’ τις τοποθετήσεις της αντιπροσωπείας του ΚΚΕ είναι μία λογική “ένοπλης διαπραγμάτευσης”. Το δεύτερο μεγάλο ζήτημα που θα συζητηθεί είναι αυτό της τύχης της Μακεδονίας. Και εδώ κατατίθενται δύο διαφορετικές λογικές. Ο Τίτο αν και διαβεβαιώνει πολλάκις πως δεν υπάρχουν γιουγκοσλαβικές βλέψεις στην ελληνική Μακεδονία αναπτύσσει εν τέλει μία συλλογιστική σύμφωνα με την οποία, η τύχη της ελληνικής Μακεδονίας θα πρέπει να συσχετιστεί με την έκβαση του αγώνα στην Ελλάδα και το γενικό συμφέρον του μεταπολεμικού συσχετισμού δυνάμεων ανάμεσα στο κομμουνιστικό και το αστικό μπλοκ, σκεπτικό το οποίο η πλευρά του ΚΚΕ δε φαίνεται να συμμερίζεται.

«Καλύτερα να έχετε ένα σίγουρο τάγμα, παρά έξι υπουργούς στην κυβέρνηση»

Στη συνάντηση από την πλευρά του ΚΚΕ συμμετέχουν οι Ανδρέας Τζήμας (Σαμαρινιώτης), μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ και της ΠΕΕΑ (Εθνοσύμβουλος του νομού Φλωρίνης) κι απεσταλμένος εκ μέρους του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στο στρατηγείο του Τίτο, στο νησί Βις από τον Ιούνιο του ‘44. Επίσης, ο Στέργιος Αναστασιάδης, μέλος του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ και καθοδηγητής της αθηναϊκής ΟΠΛΑ απ’ τις αρχές του ‘44 καθώς και ο Λευτέρης Ματσούκας (Μπαρμπαλέξης), γραμματέας της νομαρχιακής επιτροπής Σερρών του ΚΚΕ.

Η συνάντηση των δύο πλευρών ξεκινάει με την παρουσίαση της στρατιωτικής κατάστασης στην Ελλάδα όπου παρουσιάζεται μία εικόνα στρατιωτικής υπεροχής του ΚΚΕ, τόσο κατά της αντίδρασης, όσο και στο εσωτερικό του νεοσχηματισμένου εθνικού στρατού, στον οποίο το ΚΚΕ εμφανίζεται να ελέγχει το 50% του δυναμικού του και το 75% των αξιωματικών. Ως βάση του ΕΑΜικού αγώνα παρουσιάζονται, η πάλη εναντίον του κατακτητή, η διατήρηση της ελευθερίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας και ακολούθως η επίλυση των εσωτερικών ζητημάτων, “ιδιαίτερα όσον αφορά στη μοναρχία”. Στη συνέχεια η ελληνική αντιπροσωπεία παρουσιάζει το σκεπτικό γύρω από την κυβέρνηση εθνικής ενότητας με τον Γεώργιο Παπανδρέου: “Εμείς ήρθαμε σε συμφωνία με τον Παπανδρέου, πρώτον επειδή μπορούσαμε καθώς όλη η δύναμη είναι στα δικά μας χέρια. Δεύτερον, οι Άγγλοι ξεκίνησαν πάρα πολύ να ασκούν πίεση στην Ελλάδα … Μας απείλησαν ακόμη ότι αν δεν δημιουργήσουμε κυβέρνηση ενότητας θα μας επιτεθούν με στρατό. Εμείς συνεχίζουμε αυτή τη συνεργασία με τον αντιδραστικό Παπανδρέου καθότι είμαστε μόνοι, επειδή οι Άγγλοι στ’ αλήθεια θα μας επιτίθονταν.” ενώ παρακάτω προσθέτουν: “Οι Άγγλοι ήθελαν την Ελλάδα χωρίς τάξη και με αμοιβαίες συγκρούσεις για να μπορούν ευκολότερα να επέμβουν. Και έκαναν τα πάντα ώστε να σιγουρέψουν ότι η επέμβαση θα λάβει χώρα. / Γι’ αυτό πιστεύουμε ότι η συνεργασία μας με τον Παπανδρέου είναι σωστή”
Όταν η αντιπροσωπεία του ΚΚΕ υπογραμμίζει ότι οι Άγγλοι δεν επιτρέπουν τη σύλληψη των περισσοτέρων προδοτών, οι οποίοι ζουν οπλισμένοι γύρω απ’ την Αττική, ο Τίτο παρεμβαίνει:

– Γιατί ακούτε τους Άγγλους;

– Για να αποφευχθεί η επέμβασή τους εναντίον μας.

– Αυτή είναι η πιο συνηθισμένη τους απάτη και απειλή. Αυτοί δεν θα έρθουν αυτό είναι σίγουρο επειδή και να θέλουν δεν μπορούν. Κι εμάς μας απείλησαν παρομοίως, αλλά βλέπετε ότι δεν μπόρεσαν μες σ’ αυτή την κατάσταση να κάνουν κάτι με τη βία. Και τους συμμορίτες πρέπει να τους τιμωρήσετε κι ας απειλούν 100 αγγλικές αυτοκρατορίες με επέμβαση. Ποια είναι η δύναμή σας, αν δεν μπορείτε ούτε αυτό;

Τότε η αντιπροσωπεία του ΚΚΕ υποστηρίζει πως στερείται μέσων και δυνατοτήτων για να βγάλει προς τα έξω την πραγματικότητα που επικρατεί στην Ελλάδα, επισήμανση στην οποία ο Τίτο απαντάει με ένα νέο ερώτημα: “Και πώς θα φέρονται οι Άγγλοι όταν γίνουν ανεξέλεγκτοι μετά τον πόλεμο; Θέλετε να καταστείτε πλήρως αγγλική αποικία;”. Σε αυτό το σημείο, η συζήτηση γίνεται εξαιρετικά ενδιαφέρουσα καθώς αναδεικνύονται τα κεντρικά επίδικα για την πλευρά του ΚΚΕ τα οποία καθορίζουν την τακτική του στην περίοδο. Μπροστά στην αυξανόμενη επιθετικότητα του αστικού κόσμου και των Βρετανών, με τη συνεργασία της ακροδεξιάς/φασιστικής πτέρυγας, η ηγεσία του ΚΚΕ αντιλαμβάνεται ότι η κατάσταση οδηγείται στη σύγκρουση. Δύο είναι τα κυρίαρχα ζητήματα που την απασχολούν σε περίπτωση ένοπλης ρήξης με τους Βρετανούς: οι προθέσεις της Σοβιετικής Ένωσης και η επίλυση του επισιτιστικού ζητήματος για τα μεγάλα αστικά κέντρα.
–  Γι’ αυτό ήρθαμε σ’ εσάς. Αυτοί ενισχύουν όλο και περισσότερο τις προβοκάτσιές τους. Εμείς θα θέλαμε να γνωρίζουμε αν η πατρίδα μας έχει προδοθεί από την άλλη πλευρά.
– Πώς μπορείτε καν να το σκέφτεστε αυτό; Από σας εξαρτώνται τα πάντα. Εσείς νομίζετε ότι σ’ εμάς δεν έχουν επιχειρήσει προβοκάτσιες; Αλλά εμείς έχουμε θέσει τις προϋποθέσεις και αν δεν τηρούνταν εμείς θα απορρίπταμε τα πάντα από την πλευρά τους.
– Ναι αλλά μετά την απελευθέρωση σ’ εμάς οι Άγγλοι ενίσχυσαν ακόμα παραπάνω την πίεσή τους, ιδιαίτερα από οικονομική άποψη.

– Κι εμάς ήθελαν να μας εκβιάσουν με την πείνα. Όμως εμείς θα πεινάσουμε ακόμα τρία χρόνια και δεν θα δεχτούμε σ’ αυτό το θέμα οποιαδήποτε ανάμειξη στα δικά μας ζητήματα. Έχετε ακούσει για την απόρριψη εκ μέρους μας της βοήθειας της UNRRA. Αυτοί ήθελαν να μας κατακτήσουν με τους υπαλλήλους τους. Όμως εγώ πιστεύω ότι σ’ εσάς (η κατάσταση) είναι πιο βαριά, αλλά πρέπει παρ’ όλα αυτά να κρατήσετε γερά τα επιτεύγματά σας στα χέρια σας.

– Η δυσκολία βρίσκεται στο ότι είμαστε μακριά από την ΕΣΣΔ και δεν μπορούμε να υπολογίζουμε στη βοήθειά της.

– Αυτό μένει να το δούμε. Αλλά ένα είναι το κύριο. Πρέπει να έχετε στρατό. Πρέπει να εφαρμόσετε μέχρι το τέλος την πολιτική για την οποία αγωνίστηκε ο ελληνικός λαός και τρίτον, στην κυβέρνηση δεν πρέπει να επιτρέψετε να έχουν εκείνοι μεγαλύτερη επιρροή.
– Εμείς στο τέλος ακούσαμε και εσάς όσον αφορά στην κυβέρνηση, ακούσαμε και τη σοβιετική αποστολή στο Κάιρο η οποία συμβούλευσε να μπούμε στην κυβέρνηση μ’ αυτούς. Κατά τ’ άλλα ο στρατός είναι στα χέρια μας. Περαιτέρω, εμείς διοικούμε στην πραγματικότητα όλη την Ελλάδα εκτός απ’ τις περιοχές που είναι ο Ζέρβας και στη Βόρεια Μακεδονία.

Κατόπιν, η ελληνική πλευρά υπογραμμίζει στον Τίτο ότι οι δύο βασικές προτεραιότητες του ΚΚΕ στην περίοδο είναι να διαλυθούν οι δυνάμεις που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς (και πλέον με τους Άγγλους) και να συλληφθούν και να δικαστούν όλοι οι προδότες. Υπογραμμίζουν επίσης ότι “κόκκινη γραμμή” στις συνεννοήσεις τους με τον Παπανδρέου είναι η συμπερίληψη όλων των ΕΑΜικών αξιωματικών στο νέο εθνικό στρατό. Όπως χαρακτηριστικά λένε: “Αν αυτό δεν εκπληρωθεί, δεν θα παραδώσουμε τα όπλα […] εμείς δεν θα διαλύσουμε τις μονάδες μας. Εμείς θεωρούμε ότι αυτό θα μας φέρει σε διαφωνία με τους Άγγλους, όμως θα παρεκκλίνουμε τόσο ώστε και σε περίπτωση που δεν πάρουμε τις θέσεις που θέλουμε, να μην τις απωλέσουμε κιόλας. Αντιθέτως θα παλέψουμε μαζί τους”. Ο Τίτο τους επισημαίνει: “…ο Παπανδρέου θα προσπαθήσει, αν εσείς δεν προλάβετε, με τη βοήθεια των Άγγλων, οι οποίοι θα τον οργανώσουν, να δημιουργήσει τον δικό του στρατό” ενώ η ελληνική αντιπροσωπεία απαντά: “Όχι, εμείς θα εργαστούμε ώστε αυτό να είναι λαϊκή πολιτοφυλακή”. Στη συνέχεια ο Τίτο ενημερώνεται ότι η υποτιθέμενη αγγλική επισιτιστική βοήθεια είναι απλά ένα όπλο εκβιασμού: “Αυτά τα πλοία δεν έρχονται στα λιμάνια μας, αλλά κάθονται με το ψωμί στην ανοιχτή θάλασσα. Αυτοί λένε το εξής: όσο δε συμφωνείτε να έρθει ο βασιλιάς στην Ελλάδα, δεν θα έχετε ψωμί. Κι αυτό είναι το μεγαλύτερο ζήτημα απ’ όλα. Μόνο η Αθήνα κι ο Πειραιάς έχουν περίπου 1.200.000 κατοίκους. Πώς θα τους ταϊσουμε;”
Η αντιπροσωπεία του ΚΚΕ αναφέρεται στα επιτεύγματα του ΕΛΑΣ και τη δημοτικότητα που απολαμβάνει όμως για άλλη μια φορά περιγράφεται το βασικό εμπόδιο κατά την άποψη του ΚΚΕ, το οποίο είναι η απουσία πολιτικής, υλικής και διπλωματικής βοήθειας απ’ το εξωτερικό.

Τότε ο Τίτο υπόσχεται ότι σύντομα θα εκκαθαριστεί το γιουγκοσλαβικό τμήμα της Μακεδονίας από τους Γερμανούς και το ΕΑΜικό κίνημα θα μπορεί να υπολογίζει σε βοήθεια: “Εμείς θα σας βοηθήσουμε από κάθε άποψη επειδή αυτό θα είναι και για μας καλύτερο. Πρέπει να απομακρύνουμε το συντομότερο ο,τιδήποτε μπορεί να οδηγήσει σε συγκρούσεις στα Βαλκάνια. Εμάς είναι προς το συμφέρον μας το Κόμμα σας να κρατάει τα πάντα. Θα σας το ξαναπώ: Κρατήστε καλά τον στρατό στα χέρια σας. Όταν άκουσα για τη διάλυση των μονάδων σας θύμωσα. Ένα θα σας πω: καλύτερα να έχετε ένα σίγουρο τάγμα, παρά έξι υπουργούς στην κυβέρνηση. Οι στρατιώτες εύκολα θα διώξουν κάποιον που σας ενοχλεί απ’ την κυβέρνηση. Ενώ άμα δεν έχετε στρατό δεν θα κάνετε τίποτα.”

Η Μακεδονία η στάση του Τίτο και η προοπτική της Βαλκανικής Ομοσπονδίας

Το δεύτερο ζήτημα που θα συζητηθεί στη συνάντηση είναι το μακεδονικό. Έχουν προηγηθεί λίγες ημέρες πριν, οι δηλώσεις του υπεύθυνου του γιουγκοσλαβικού ΚΚ για τη Μακεδονία, Σβέτοζαρ Βουκμάνοβιτς “Τέμπο”, περί ανάγκης προσάρτησης της ελληνικής και βουλγαρικής Μακεδονίας και η οργισμένη αντίδραση των Βουλγάρων όπως καταδεικνύεται γλαφυρά απ’ το τηλεγράφημα του Κόστοφ προς τον Δημητρόφ όπου ο πρώτος αναφέρει για τους Μακεδόνες της Γιουγκοσλαβίας: “Τους φαίνεται ότι το μακεδονικό ζήτημα είναι το κέντρο του κόσμου. Εκτός απ’ την Μακεδονία και την ένωσή της γι’ αυτούς δεν υπάρχει ούτε Βουλγαρία, ούτε Ελλάδα, ούτε Αγγλία, ούτε ΕΣΣΔ.” Τα μέλη της αντιπροσωπείας του ΚΚΕ ενημερώνουν τον Τίτο για την προπαγάνδα της αντίδρασης περί τιτοϊκών βλέψεων στο ελληνικό τμήμα της Μακεδονίας ρωτώντας τον Γιουγκοσλάβο ηγέτη ευθέως: “Ζητάτε την ανεξαρτησία όλης της Μακεδονίας;”.

Τίτο: “Πουθενά δεν έχω θέσει ζήτημα να αλλάξουν τα σύνορα της Ελλάδας προς όφελος της Γιουγκοσλαβίας. Αλλά δε συμφωνώ μαζί σας στο ότι δεν έχετε δώσει στους Μακεδόνες τα εθνικά τους δικαιώματα, να μιλούν στη γλώσσα τους, να έχουν πλήρη αυτονομία να να αισθάνονται ελεύθεροι. Από δικές σας παρανοήσεις στο μακεδονικό ζήτημα φτάσαμε σε όλα αυτά, και δεν αποκλείεται κι οι Άγγλοι να ‘χουν βάλει το χεράκι τους σ’ αυτό το ζήτημα. Αυτοί θέλουν να ενισχύσουν αυτό το γεγονός για να διαλύσουν τις σωστές σχέσεις μας και να σας απομονώσουν απ’ τον λαό σας. Εσείς έπρεπε να κρατήσετε γερά μία σωστή γραμμή σε αυτό το ζήτημα και να πάτε ως το τέλος.”

Η ελληνική αντιπροσωπεία αφού αναφέρεται στον βλαπτικό αντίκτυπο των δηλώσεων Τέμπο υπογραμμίζει πως η ελληνική Μακεδονία κατοικείται κατά 90% από Έλληνες. Τότε, ο Τίτο για δεύτερη φορά ξεκαθαρίζει ότι κανένας δεν έχει βάλει ζήτημα για την ελληνική Μακεδονία σχολιάζοντας ότι το μόνο που συζητείται είναι ένα ελεύθερο πέρασμα στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης κατά τα πρότυπα της συμφωνίας Ελλάδας-Γιουγκοσλαβίας στο μεσοπόλεμο.

Πριν αποχωρήσει, η αντιπροσωπεία του ΚΚΕ καταθέτει για άλλη μια φορά τον προβληματισμό της για τους γιουγκοσλαβικούς χειρισμούς στο μακεδονικό και τις επιθέσεις προς την ελληνική κυβέρνηση στην οποία συμμετέχει και το ΚΚΕ. Η επιμονή στο μακεδονικό προκαλεί μια νέα, τρίτη τοποθέτηση του Τίτο επί του ζητήματος, αυτή τη φορά σε πιο αυστηρό τόνο αφού μέμφεται το ΚΚΕ ότι γίνεται “ουρά της μπουρζουαζίας”: “…Ως επικεφαλής της χώρας μας θα σας πω ότι ποτέ δεν έχω θέσει ζητήματα τα οποία να σας πονούν τόσο. Στην πρώτη δημόσια διακήρυξη στη Δαλματία μίλησα για την Ιταλία και την Αυστρία σε σχέση με τα σύνορα, αλλά το μακεδονικό ζήτημα δεν το ανέφερα. […] Τώρα σας μιλάω σαν κομμουνιστής. Αν σ’ εσάς επικρατήσει η αντίδραση, η Μακεδονία πρέπει να περιέλθει στα πλαίσια της Γιουγκοσλαβίας η οποία σήμερα αντιπροσωπεύει κάτι άλλο και όχι χώρα η οποία θέλει να επεκτείνει τα σύνορά της εις βάρος άλλων. Αλλά αν ακολουθήσετε σωστή πολιτική στο μακεδονικό ζήτημα και έχετε την εξουσία στα χέρια σας τότε αυτό είναι και για μας καλύτερο και οι Μακεδόνες δεν θα έχουν τίποτα ενάντια στο να βρίσκονται εκεί όπου έχουν την ελευθερία τους. Και αν πάμε ακόμα πιο μακριά σας το λέω ειλικρινά, η ενδεχόμενη ομοσπονδία των βαλκανικών χωρών, η οποία με τη σειρά της εξαρτάται από εμάς, θα καταστήσει το ίδιο σε όποιον και να περιέλθει η ελληνική Μακεδονία. Το βασικό είναι ένα: τα δυο μας Κόμματα να εργαστούν σε πλήρη συμφωνία και να έχουν ξεκάθαρα όλα τα ζητήματα.”

Εδώ γίνεται φανερή η βαλκανική διάσταση της ελληνικής υπόθεσης. Η σύγκρουση του Δεκέμβρη του ‘44 ξεσπά σε μια χρονική συγκυρία που το ζήτημα της ομοσπονδιοποίησης Βουλγαρίας και Γιουγκοσλαβίας, ως πρώτο βήμα για τη δημιουργία βαλκανικού μπλοκ, μπαίνει στην ημερήσια διάταξη. Η οδηγία του Δημητρόφ προς τον Κόστοφ την 1η του Δεκέμβρη είναι να επισπευστούν οι διαδικασίες: “γιατί μετά το τέλος του πολέμου θα μπουν πολλά εμπόδια. Πρέπει η συμφωνία να κλειστεί έτσι ώστε οι Άγγλοι κι όσοι αντιδρούν σ’ αυτή να βρεθούν προ τετελεσμένων”. Η επικράτηση των Άγγλων στην Αθήνα τους επιτρέπει να μπλοκάρουν και αυτή την εξέλιξη.

ΠΗΓΗ: Εφημερίδα ΠΡΙΝ, 11.12.1944

View this document on Scribd