Η ομιλία του Μ. Παρτσαλίδη στην 7η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (14-18/5/1950) αντιμετωπίστηκε σαν πλατφόρμα που αμφισβητεί τη γραμμή και τις επιλογές της ηγεσίας του ΚΚΕ υπό το γενικό γραμματέα Ν. Ζαχαριάδη και προκάλεσε σφοδρή αντίδραση των ηγετικών στελεχών. Ουσιαστικά η τοποθέτηση του Παρτσαλίδη απηχούσε και το κλίμα αμφισβήτησης του Ζαχαριάδη στους κόλπους της σοβιετικής ηγεσίας, η οποία επικοινωνούσε με τις διαθέσεις μελών και στελεχών του ΚΚΕ που δεν αρκούνταν στην αποτίμηση της ηγεσίας του ΚΚΕ για τη διπλή ήττα της δεκαετίας του ’40.
Μπροστά στις αντιδράσεις, ο Παρτσαλίδης επιχείρησε με τη δευτερολογία του να τοποθετήσει τους προβληματισμούς του εντός του πλαισίου συζήτησης του ΚΚΕ, υποβαθμίζοντας τα στοιχεία της κριτικής του που έδιναν αντιηγετικό τόνο. Διαχώρισε επίσης σαφώς τη θέση από την απόλυτη κριτική του Βαφειάδη.
Η ηγεσία του ΚΚΕ θεώρησε τη δευτερολογία ως συμπλήρωμα του αναλυτικού σημειώματος και της ομιλίας του στην 7η ολομέλεια και την κοινοποίησε μαζί με τα άλλα υλικά που θεωρήθηκαν αντιπαραθετικές πλατφόρμες ενόψει της 3ης Συνδιάσκεψης του στο περιοδικό Νέος Κόσμος (8/26, Αύγουστος 1950). Αναδημοσιεύτηκε στο βιβλίο των Π. Ροδάκη-Μπ. Γραμμένου, «Η τρίτη Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ 10-14/10/1950. Τα άγνωστα πρακτικά μιας σκηνοθετημένης δίκης εναντίον των πρώτων κομμουνιστών της αμφισβήτησης» (εκδ. Γλάρος).
Το κείμενο της δευτερολογίας του Παρτσαλίδη στην 7η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (14-18/5/1950) είναι το εξής:
Ούτε στιγμή δεν πέρασε απτό μυαλό μου πως η αυστηρή κριτική που μου έγινε εδώ έχει σκοπό την εξόντωση μου. Με τους σ. του ΠΓ με το σ. Βλαντά, το σ. Γούσια, το σ. Ιωαννίδη, το σ. Ρούσο, το σ. Μπαρτζιώτα, το σ. Ζαχαριάδη σφυρηλατήθηκαν μέσα στην κοινή πάλη και τέτοιοι ψυχικοί δεσμοί που αποκλείεται οποιαδήποτε υποψία, πως η κριτική τους είναι προσωπική επίθεση εναντίον μου. Εδώ μου έκανε κριτική σκληρή η Αύρα η ίδια. Δηλ. θάταν ακατανόητο να παρεξηγήσω το χαραχτήρα της κριτικής. Ύστερα από τους πιο αυστηρότερους ήτανε ο σ. Κολιγιάννης, που έχει βαθύτατη την εκτίμηση ολονών μας, για την κομματικότητά του, και την ικανότητα του να συγκεντρώνει γύρω του και να διαπαιδαγωγεί στελέχη με μεγάλη κομματικότητα και με ανώτερο ήθος. Δεν θέλω ν’ αναφέρω ένα-ένα όλους τους συντρόφους της ΚΕ. Ποτέ δεν είπα πως αδιαφορώ για τη γνώμη του ΠΓ και της ΚΕ. Προσπάθησα, προσπαθώ και θα προσπαθήσω να καταλάβω την κριτική που μου γίνεται. Να σας πω με ειλικρίνεια τι κατάλαβα για την ώρα και τι δε μπορώ να καταλάβω.
Αναγνωρίζω πως ήτανε λάθος όπως ενήργησα. Έπρεπε τις απόψεις μου να τις βάλω πρώτα στο ΠΓ και στην ΚΕ. Αν στο ΠΓ και στην ΚΕ δεν συμφωνούσα, μπορούσα να τις εκθέσω πιο πλατιά. Χαραχτηριστικό από την άποψη αυτή είναι: Πώς σ’ ένα τέτοιο θέμα ούτε γραφτή εισήγηση έγινε στην ΚΕ, ούτε σχέδιο απόφασης υπάρχει.
Δεν είναι όμως, κατά τη γνώμη μου, μόνο το δικό μου λάθος που δυσκόλεψε την κατάσταση. Θα μου επιτρέψετε να νομίζω πως εδώ δυσκόλεψε όχι λίγο μια κάποια απροθυμία του σ. Ζαχαριάδη για αυτοκριτική.
Γενικά από την άποψη της αυτοκριτικής σαν καθοδήγηση του Κόμματος βρισκόμαστε στο ύψος που χρειάζεται; Όχι σύντροφοι. Δεν μπορώ να το παραδεχτώ. Ύστερα, σύντροφοι, είναι γεγονός ή όχι, πως για το ΠΓ ήταν ξεκαθαρισμένο ότι ήταν λάθος η αποχή; Ήταν ή όχι ξεκαθαρισμένο, πως αίσχος αποτελεί η απόφαση του ΠΓ του Ιούνη 1945 για το Βορειοηπειρωτικό; Βλέπαμε ή όχι τη ζημιά που μας έφερε η αλλαγή της 5ης Ολομέλειας στο μακεδόνικο; Βγήκαμε ανοιχτά ν’ αναγνωρίσουμε στην 6η τουλάχιστο Ολομέλεια τα λάθη μας αυτά που τα βλέπαμε; (Μπορεί κανείς να πει πως προηγούμενα, όσο βαστούσε ο ένοπλος αγώνας, ίσως να μην ήτανε σκόπιμο να μιλήσουμε γι’ αυτά. Δεν δείχνει αυτό καθαρά πως δεν είμαστε εντελώς εν τάξει από την άποψη της αυτοκριτικής;) (Δεν θέλω να γίνει καμιά σύγχυση με την αντικομματική κατηγορία του Μάρκου, πως καμιά αυτοκριτική στο Κόμμα δεν γίνεται και πως τα στελέχη μας αναδείχνονται στην κομματική ιεραρχία με το λιβάνισμα. Τα στελέχη στο Κόμμα αναδείχτηκαν και αναδείχνονται με τη δουλειά τους και με τις ικανότητες τους, θεωρητικές, πολιτικές, οργανωτικές).
Έρχομαι στο σ. Ζαχαριάδη. Είναι σοβαρό να λέγεται πως ναι και καλά μόλις ήρθε στην Ελλάδα είδε τα βασικά λάθη μας της πρώτης κατοχής. Αν ήταν έτσι, δεν θα είχαμε τη λαθεμένη εκείνη ανάλυση για τη θέση μας απέναντι στην Αγγλία με τη θεωρία του σπόνδυλου και του ελληνικού άξονα με τους δυο πόλους. Ύστερα τι σημαίνει η επιμονή του σ. Ζαχαριάδη στο συλλογισμό: Αν ξέραμε την προδοσία του Τίτο στα 1946, δεν θα ξαναπαίρναμε τα όπλα, γιατί δεν μπορούσαμε να προχωρήσουμε χωρίς εξασφαλισμένα νώτα σε μια νέα ένοπλη αντιπαράθεση. Παίρνω και ένα άλλο παράδειγμα. Να επιμένεις ότι ήτανε σωστή η αλλαγή στο μακεδόνικο από την 5η Ολομέλεια, και εθνικισμός η αντίθετη άποψη, μόνο δυσκολία για αυτοκριτική δείχνει.
Ειπώθηκε εδώ, πως δεν συμφωνώ με τη γενική γραμμή του ΚΚΕ. Πού στηρίζεται ο ισχυρισμός αυτός; Στο ότι δεν είπα ότι είμαι σύμφωνος με τη γενική γραμμή του Κόμματος; Εγώ, σύντροφοι, αντί να περιοριστώ σε μια γενική έκφραση, μίλησα συγκεκριμένα για τα βασικά στοιχεία που συγκροτούν τη γενική αυτή γραμμή του Κόμματος. Είπα για τη γραμμή μας της πρώτης κατοχής. Για τη μεταβαρκιξιανή περίοδο της ανασύνταξης των λαϊκών δυνάμεων και την προετοιμασία της καινούργιας ένοπλης πάλης ενάντια στην αγγλοκρατία, στην αμερικανοκρατία και το όργανο τους, το μοναρχοφασισμό. Μίλησα για τον τρίχρονο ένοπλο αγώνα και ίσα-ίσα υπογράμμισα πως θάταν λάθος να λέμε πως δεν έπρεπε να πάρουμε τα όπλα. Είπα για την 6η Ολομέλεια. Και στο σημείο αυτό είπα να προσέξουμε να μη δημιουργηθεί σύγχυση με τη διατύπωση ότι υπάρχει επαναστατική κατάσταση τώρα στην Ελλάδα. Δεν είναι σωστό, σύντροφοι, να λέγεται πως δε συμφωνώ με τη γενική γραμμή του Κόμματος.
Όσο για το ρόλο του σ. Ζαχαριάδη, αν μίλησα για μερικές αδυναμίες του σ. Ζαχαριάδη, αν σας είπα πως πείστηκα, πως δε στεκότανε η προηγούμενη αντίληψη μου, πως ο σ. Ζαχαριάδης δεν κάνει σοβαρά λάθη, αυτό δεν σημαίνει καθόλου πως αρνήθηκα τον εξαιρετικό ρόλο του σ. Ζαχαριάδη μέσα στο Κόμμα. Όλη η αναδημιουργία που έγινε στο Κόμμα από την έκκληση της ΚΔ και δώθε είναι συνδεμένη με το όνομα του σ. Ζαχαριάδη. Για το γράμμα του τον Οχτώβρη του 1940, έγραψα και μίλησα πολλές φορές. Αποτέλεσε σταθμό για τη μαζικοποίηση του Κόμματος. Η εαμική δημιουργία, που παρ’ όλα μας τα λάθη δε σβήνει και δε θα σβήσει, στηρίζεται στην πολιτική του γράμματος αυτού. Τίποτα δεν παίρνω πίσω απτήν εχτίμηση αυτή του γράμματος. Στο γράμμα το μόνο που μπορεί να συζητηθεί είναι, αν χρειαζότανε η φράση «δίχως επιφύλαξη». Ο σ. Ζαχαριάδης ξεκαθάρισε πως η φράση αυτή μπήκε για να εξασφαλιστεί η δημοσίεψη του γράμματος. Και να υποτεθεί πως ήτανε λάθος, γεγονός είναι πως ο σ. Ζαχαριάδης γρήγορα εξήγησε σε άρθρο του την επιδίωξη του με τη φράση κείνη.
Δεν είναι σωστή και η άποψη, πως εγώ σιγόνταρα την κατηγορία του Μάρκου. Σύντροφοι, αν μου είχε δημιουργήσει αμφιβολίες η κατηγορία του Μάρκου, θα είχα το θάρρος να το πω. Στο κάτω-κάτω ακούσατε το σ. Ζαχαριάδη πώς βάζει το ζήτημα σε τέτοιες περιπτώσεις. Εδώ δε χωράει συναισθηματισμός. Όμως η αλήθεια είναι, πως ούτε καν χωρούσε για μένα συζήτηση για την κατηγορία του Μάρκου. Τότε θα μου πήτε πώς εξηγούνται όσα έγραψα για την Κέρκυρα, για την πρόταση του Νεφελούδη κτλ.;
Για μένα και ο άξονας και η απόφαση του ΠΓ για το Βορειοηπειρωτικό και η βιασύνη στο να προτείνουμε μοναχοί μας τη διάλυση των κομματικών οργανώσειον στο χωριό, όταν βάναμε ζήτημα δημιουργίας Ενιαίου Αγροτικού Κόμματος, εξηγούνται με ένα κάποιο μειονέχτηκα μερικές φορές στο στυλ της δουλειάς του σ. Ζαχαριάδη. Κάπου-κάπου η τόλμη του ξεπερνάει τα όρια που επιτρέπονται. Για να ξεκαθαρίσω αυτό το μειονέχτημα του Ζαχαριάδη μίλησα για κείνα που εμένα με σοκάρανε κάπως.
Από τα προβλήματα που μπήκανε δω, μερικά ξεκαθαρίστηκαν από την εισήγηση του σ. Ζαχαριάδη. Αλλά στους λόγους των άλλων συντρόφων. Όλοι οι σύντροφοι, νομίζω, καταδικάσανε τη γνώμη που διατύπωσα σε μερικά προβλήματα, όπως το ζήτημα της ταχτικής του ΔΣΕ, στο θέμα των αυταπατών για τον ειρηνικό εξελιχτικό δρόμο σε συνδυασμό με την παρασιώπηση από το προσχέδιο του προγράμματος του Κόμματος του ζητήματος της διχτατορίας του προλεταριάτου, στο θέμα του Ενιαίου Αγροτικού Κόμματος. Εγώ, σύντροφοι, δεν πείσθηκα.
Ένα τελευταίο θέμα: Από τη συζήτηση που έγινε εδώ κατάλαβα, πως είτανε λάθος η γνώμη μου για αποκατάσταση του Μάρκου στο Κόμμα. Είμαι σύμφωνος να πάω να δουλέψω στη βάση. Αυτό θα μου κάνει καλό.
21aristera 